Królewski dokument z 1647 roku – Czajków i jego dawna karczma

W zbiorach zachował się niezwykle ciekawy dokument wystawiony dnia 2 lipca 1647 roku w Warszawie przez króla Jana Kazimierza Wazę. Dotyczy on miejscowości Czajków, która już w XVII wieku stanowiła ważny punkt gospodarczy w granicach starostwa grabowskiego.

Dokument ma formę królewskiego przywileju i został wydany dla Piotra Pawła Sławowreckiego, określonego jako „uczciwy” (łac. honestus), co świadczy o jego pozycji społecznej i wiarygodności.

Karczma i spór własnościowy

Król zezwala Sławowreckiemu na odkupienie i odzyskanie karczmy w Czajkowie, która w tym czasie była użytkowana przez osoby nieposiadające do niej prawnego tytułu własności. Wraz z karczmą przysługiwały mu również:

• grunty orne,

• łąki,

• pola,

• ogrody,

• wszystkie pożytki i dochody związane z tym obiektem.

Karczma nie była wówczas tylko miejscem sprzedaży napojów. W XVII wieku pełniła funkcję:

• centrum lokalnego handlu,

• miejsca zebrań i spotkań mieszkańców,

• przestrzeni wymiany informacji,

• często także punktu organizacji jarmarków.

Dożywotnie prawo posiadania

Na mocy dokumentu Piotr Paweł Sławowrecki otrzymał przywilej dożywotniego i spokojnego użytkowania karczmy wraz z całym jej zapleczem gospodarczym. Król zobowiązał siebie i swoich następców, że nie będą ingerować w to przywilejowe prawo.

Jedynym obowiązkiem Sławowreckiego było coroczne uiszczanie na rzecz zamku w Grabowie czynszu w wysokości 4 florenów polskich.

Po jego śmierci karczma miała wrócić do dyspozycji starostwa, jednak dopiero po wypłaceniu spadkobiercom określonej sumy pieniężnej, ustalonej w dokumencie lub przez komisję królewską.

Znaczenie dokumentu

Akt ten jest ważnym źródłem do poznania dziejów Czajkowa. Pokazuje, że:

• już w połowie XVII wieku istniała tu stała i dochodowa infrastruktura gospodarcza,

• wieś miała znaczenie administracyjne i ekonomiczne w ramach dóbr królewskich,

• funkcjonowały tu relacje prawne oparte na przywilejach królewskich.

Jest to także cenny dowód na istnienie dawnych sporów własnościowych oraz systemów regulujących obrót majątkiem w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Zachowany dokument z 1647 roku to nie tylko interesująca ciekawostka archiwalna, ale również ważne świadectwo rozwoju Czajkowa i jego mieszkańców. Pokazuje, jak wyglądały mechanizmy własności i zarządzania dobrami królewskimi w czasach nowożytnych oraz jak istotną rolę pełniły lokalne punkty handlowe, takie jak karczmy.

Akta starostwa grabowskiego. Dokumenty 2 VII 1652    Zawartość/Incipit/Treść/Opis.   Jan Kazimierz, król polski, przekazuje Piotrowi Pawłowi Sławowreckiemu karczmę we wsi " Czaykow" w starostwie grabowskim na dożywocie. (w) Archiwum Główne Akt Dawnych Jednostka aktowa: 1/354/0/17/62 Skany: 0 Akta starostwa grabowskiego. Dokumenty   2 VII 1652

Skan dok. przesłany przez p. Mariana Jangasa                                                                                                                 

Zapowiedz konsekracji kraszewickiej światyni (1886)

 

Kurjer Warszawski. R.66, nr 258b (18 września 1886), s.4  

Prasowa pamiątka Fabryki Żelaznej w Czajkowie (1846)

Żródło: Kurjer Warszawski. 1846, № 275 (16 października) s. 4

Franciszek Grabowski (1827–1852) –śmierć w carskiej armii na Kaukazie

Natknąłem się na tę historię przeglądając „Kurier Warszawski” z 1857 roku (nr 303, 17 listopada). W rubryce poświęconej żołnierzom armii cesarsko-rosyjskiej, którzy zakończyli życie, pojawiło się nazwisko Franciszka Grabowskiego – młodego mężczyzny pochodzącego z Kuźnicy Grabowskiej w powiecie wieluńskim, który zmarł 29 września (11 października) 1852 roku.

Franciszkowi nie dane było dorosnąć na ojczystej ziemi. Przymusowo wcielony do armii carskiej, znalazł się w samym centrum brutalnych działań wojennych podczas rosyjskiego podboju Kaukazu. Jego los, jak los wielu młodych poborowych z Królestwa Polskiego, pozostawił po sobie jedynie skąpe zapisy prasowe. 

Franciszek Grabowski urodził się 27 września 1827 roku w Kuźnicy Grabowskiej,. Był synem Franciszka Grabowskiego (1788–1839) oraz Gertrudy z Drabikowskich (1796–1844). Rodzina mieszkała w domu nr 28.

19 maja 1844 roku w parafii rzymskokatolickiej w Kraszewicach Franciszek zawarł związek małżeński z Antoniną Anioł, córką Jakuba Anioła i Marianny z Kiełtyków.

Na dzień ślubu miał rzeczywiście 16 lat (urodziny wypadały 27 września), jednak w akcie ślubu wpisano wiek 18 lat, co w ówczesnych księgach było dość częstą praktyką – wiek młodych bywał zaokrąglany lub podawany orientacyjnie. Świadkami ceremonii byli Tomasz Grabowski oraz Jan Dziadek.

Franciszek zmarł młodo, 11 października 1852 roku, mając 25 lat. Śmierć nastąpiła podczas przymusowej służby w wojsku rosyjskim.

Prawdopodobnie, jak wielu poborowych z Królestwa Polskiego w tym okresie, został wysłany do jednostek działających na Kaukazie, gdzie trwała wówczas wojna kaukaska. Służba w tym regionie była niezwykle ciężka — żołnierze byli narażeni na trudne warunki klimatyczne, choroby (takie jak malaria czy tyfus), ciągłe ataki partyzanckie oraz ciężkie prace fortyfikacyjne. Śmierć wielu młodych żołnierzy w dokumentach wojskowych była zapisywana jedynie lakonicznie jako „zmarł w wojsku”, dlatego przekaz o jego śmierci w służbie jest zgodny z ówczesnymi realiami.

Źródło archiwalne

Kraszewice (parafia rzymskokatolicka) – akt urodzenia/chrztu z roku 1827, Akta urodzeń, małżeństw i zgonu Archiwum Państwowe w Poznaniu, sygn. 3664/-/45, skan 19

Kraszewice (parafia rzymskokatolicka) – akt małżeństwa z roku 1844, Akta urodzeń, małżeństw i zgonu

Archiwum Państwowe w Poznaniu, sygn. 3664/-/62, skan 55

Wdowa po Franciszku wyszła powtórnie za mąz dopiero w 1857 (wtedy prawdopodobnie podano do wiadomości informacje o zgonie Franciszka)

Kraszewice (par. ewangelicka) - akt małżeństwa, rok 1857, Duplikat urodzeń, małżeństw i zmarłych

Archiwum Państwowe w Poznaniu 3664/-/93, skan 54

15 listopada - 106 rocznica erygowania parafii Czajków

cz.2

NASZE STRONY OSTRZESZOWSKIE 32 i 33/2017 s.9

https://issuu.com/nasze-strony/docs/33_2017

Jak ks. Jan Smaga odmienił parafię Czajków (1927)

 Po objęciu parafii Czajków w 1926 r. ks. Jan Smaga ożywił życie religijne wspólnoty, organizując liczne kółka różańcowe, Ligę Katolicką, pielgrzymki oraz przygotowując setki dzieci do sakramentów. Dzięki jego zapałowi rozpoczęto także planować budowę nowego kościoła i przeprowadzono ważne prace przy parafialnych budynkach.

Z życia naszych parafij.

Z Czajkowa. Parafja Cząjków jest północnym kresem diecezji częstochowskiej. Wrzyna się klinem pomiędzy parafje diecezji włocławskiej i archidiecezji poznańskiej. Powstała w roku 1919 po odłączeniu jej od parafji kraszewickięj. Pierwszym proboszczem tej parafji,był ks. Stanisław Masłowski, kapłan pełen energji i ducha Bożego' który w trzech latach wybudował tymczasowy drewniany kościół i budynki plebańskie. Po ks. Masłowskim objął duszpasterstwo ks. Edmund Tarchalski, który pragnął dalej prowadzić rozpoczętą pracę, jednak choroba nie pozwoliła mu pracować i wreszcie w połowie czerwca 1926 r., po czterech latach pobytu w naszej parafji, położyła koniec jego życiu. Dnia 20 lipca r. ub. przybył do nas nowomianowany proboszcz ks. Jan Smaga, b. prefekt gimnazjum częstochowskiego.

Od przybycia ks. Jana Smagi dó naszej parafji, rozpoczęło się w niej nowe życie katolickie. Ks. proboszcz przygotował i poprowadził do pierwszej spowiedzi, i Komunji św. przeszło 200 dzieci. Zorganizował 60 kółek Żywego Różańca, do których należą w wielkiej liczbie mężczyźni i młodzież. Zajął się miejscową orkiestrą, to też w początkach września poprowadził do Częstochowy, na uroczystość Narodzenia Matki Boskiej, pielgrzymkę, złożoną z 500 parafian, z własną parafialną orkiestrą. W uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najśw. Marji P. wprowadziliśmy do kościoła nowonabyte, bardzo piękne i artystycznie wykonane obrazy: Matki Boskiej i św. Teresy, pędzla artysty p. B. Rutkowskiego z Częstochowy. 

W marcu rb. ks. proboszcz zorganizował Ligę Katolicką, do której należy przeszło 600 osób, t. j. cztery związki, mianowicie: mężczyzn, niewiast, młodzieńców i panien. Związki te wspaniale się rozwijają. W pracy tej pomaga ks. prob, miejscowe nauczycielstwo, które należy do sekcji amatorskiej, w związku młodzieży.

Z początkiem maja odbyła się u nas Misja, trwająca siedm dni. Prowadzili ją księża Jezuici z Krakowa. O. Hieronim Harmata dyrektor Misji i O. Stanisław Mrozik. Pod wpływem nauk misyjnych, pełnych ducha apostolskiego, parafja Czajków odrodziła się duchowo. Przez półtora dnia spowiadało 18 księży z trzech diecezyj: włocławskiej, częstochowskiej i poznańskiej. Parafianie i wierni z sąsiednich parafii — w liczbie przeszło pięć tysięcy — wyspowiadawszy się, przystąpili do Stołu Pańskiego. Serdecznie dziękowaliśmy ks. Misjonarzom za ich trudy i prace i z żalem i płaczem pożegnaliśmy ich w dzień wyjazdu. Czcigodny nasz ks. proboszcz w następnym dniu odprawił nabożeństwo żałobne z wiliami i konduktem; tysiąc wiernych przystąpiło do Komunii ofiarując to za 'dusze zmarłych.

Nasz ks. proboszcz buduje kościół, nie tylko duchowy w sercach swych parafian, ale stara się także, aby jakńajprędzej pobudować piękny murowany przybytek Boży, w miejsce dotychczasowej kaplicy. Przeprowadził też remont plebanii a w części i kaplicy. To też parafianie, zachęceni nietylko słowami, ale i gorliwą pracą ks. proboszcza pomimo ciężkich czasów uchwalili budowę nowego kościoła. Oby Pan Bóg naszemu kochanemu ks. proboszczowi sowicie wynagrodził jego trudy i pracę, łaskawie wspierał jego siły, aby nam jaknajdłużej przewodniczył, w tej doczesnej pielgrzymce. 

Parafianie. 

Zródło: Z życia naszych parafij. Z Czajkowa, Niedziela, 1927, nr 25, s. 265

Dostęp online: Biblioteka Cyfrowa SBC, https://sbc.org.pl/Content/571845/PDF/iii269156-1927-25-0001.pdf

Synowie Kuźnicy Grabowskiej w wojnie o niepodległość 1920 roku

Stanisław Wojtczak, urodzony 17 grudnia 1901 roku w Kuźnicy Grabowskiej (obecnie gmina Kraszewice, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie), był synem Antoniego i Ewy z Płócienników. Służył w stopniu szeregowego w oddziale Dowództwa Okręgu Generalnego IV w Łodzi, pełniąc służbę w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Zmarł 13 kwietnia 1920 roku w Łodzi, prawdopodobnie w wyniku choroby nabytej podczas pełnienia obowiązków wojskowych. Jego śmierć wpisuje się w tragiczny los wielu młodych żołnierzy, którzy, mimo że nie polegli na froncie, oddali życie w służbie odradzającej się Rzeczypospolitej.

Stanisław Wojtczak został pochowany na cmentarzu św. Anny w Łodzi (obecnie cmentarz „Zarzew”, ul. Lodowa 48, dzielnica Widzew), w kwaterze wojennej poświęconej żołnierzom i weteranom wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920. Kwatery te, położone w północnej części nekropolii, upamiętnia granitowy pomnik z inskrypcją:

„GROBY • ŻOŁNIERZY • I WETERANÓW • WOJNY POLSKO • BOLSZEWICKIEJ • 1919 • 1920”.

(źródła: „Kwatera żołnierzy i weteranów wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920”, Miejska Pracownia Urbanistyczna w Łodzi; ewidencja grobów wojennych UM Łódź; 

Marcin Grabowski (ur. 13 października 1898 roku w Kuźnicy Grabowskiej, obecnie gmina Kraszewice, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – poległ 18 lipca 1920 roku w miejscowości Słoboda)* był synem Jana Grabowskiego (1860–1928) i Marianny ze Śniegulów (1871–1941). Służył jako kapral w 14. Pułku Piechoty Wojska Polskiego. Zginął w czasie wojny polsko-bolszewickiej, mając niespełna 22 lata.

*14. Pułk Piechoty Wojska Polskiego wchodził w skład 7. Dywizji Piechoty i w lipcu 1920 roku brał udział w ciężkich walkach odwrotowych na północno-wschodnim odcinku frontu polsko-bolszewickiego, osłaniając odwrót wojsk polskich spod Mińska Litewskiego i Baranowicz w kierunku rzeki Niemen. W tym czasie 14. Pułk Piechoty toczył zacięte boje z oddziałami 4. Armii Czerwonej w rejonie miejscowości Słoboda (jedna z kilku wsi o tej nazwie na linii działań pułku — prawdopodobnie w ówczesnym powiecie słonimskim lub baranowickim, na terenie dzisiejszej Białorusi). Podczas tych starć, stanowiących część tzw. walk odwrotowych nad Niemnem, Marcin Grabowski poległ 18 lipca 1920 roku, mając niespełna 22 lata. (źródła: „Zarys historii wojennej 14 Pułku Piechoty”, Wojskowe Biuro Historyczne 1929; J. Odziemkowski – „Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920”; opracowanie lokalne „Synowie Ziemi Czajkowskiej w wojnie o niepodległość 1920 roku”, szkicehistoryczne.blogspot.com)

Józef Szala (ur. 23 stycznia 1899 roku w Kuźnicy Grabowskiej, gmina Kraszewice, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – poległ 30 maja 1920 roku w miejscowości Biała Cerkiew)* był synem Andrzeja Szali (1867–1934) i Marianny z Kiełbów (1870–1912). Służył w 27. Pułku Piechoty Wojska Polskiego w stopniu szeregowego. Poległ w czasie wojny polsko-bolszewickiej, mając zaledwie 21 lat.

*27. Pułku Piechoty wchodził w skład 7. Brygady Piechoty i uczestniczył w kampanii ukraińskiej 1920 roku, tocząc walki na linii Kijów – Biała Cerkiew – Koziatyń, gdzie w maju 1920 roku trwały ciężkie starcia z oddziałami Armii Czerwonej. Józef Szala poległ 30 maja 1920 roku w miejscowości Biała Cerkiew (obecnie Ukraina), mając zaledwie 21 lat. Zginął w czasie odwrotu wojsk polskich z Ukrainy, prawdopodobnie w jednej z potyczek toczonych przez 27. Pułk Piechoty w rejonie tej miejscowości. (źródła: „Zarys historii wojennej 27. Pułku Piechoty”, Wojskowe Biuro Historyczne 1929; J. Odzimkowski – „Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920”; opracowanie lokalne „Synowie Ziemi Czajkowskiej w wojnie o niepodległość 1920 roku”, szkicehistoryczne.blogspot.com)

Nie udało się ustalić miejsca śmierci:

Ignacego Kołaczka (prawdopodobnie ur. 7 stycznia 1901 roku w Kuźnicy Grabowskiej, obecnie gmina Kraszewice, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – zmarł w czasie wojen o granice II Rzeczypospolitej) był synem Józefa Kołaczka (1859–1913) i Ewy z Klińskich (1866–1942). 

Jana Podgórskiego (prawdopodobnie ur. 21 września 1901 roku w Kuźnicy Grabowskiej, gmina Kraszewice, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – zmarł w czasie wojen o granice II Rzeczypospolitej) był synem Marcina Podgórskiego (1874–1934) i Anny z Golanowskich (1877–1965). Występują 4 pozycje z tym imieniem i nazwiskiem -trudno wskazać, który zapis jest własciwy.

Miklas Józef - brak danych

Rozmarynowski Stanisław - brak danych

Dane genealogiczne dzieki portalowi genealogicznemu p. Wojciecha Gracza Nasi krewni | Teraz jesteśmy my, a kto był przed nami? – strona rodzinna – drzewo genealogiczne

Synowie Ziemi Czajkowskiej w wojnie o niepodległość 1920 roku

Dzień Zaduszny. Odwiedzamy groby naszych Bliskich. Chciałbym zachęcić do zapalenia wirtualnego światla tym, ktorym nie było dane zlozyć doczesne szczątki w rodzinnych stronach. Zgineli w walce o odrodzenie sie Państwa Polskiego w 1920 roku. Wielokrotnie pytano mnie oto kto jest upamiętniony na bocznej scianie pomnika w Czajkowie. Dziś udalo mi się to ustalić, czym się dziele. 

Pamięci naszych Bohaterów (*) (*) (*)

Wieczny odpoczynek racz im dać Panie, a światłość wiekuista niechaj im świeci. Niech odpoczywają w pokoju. Amen.

Prawa strona pomnika

Franciszek Fiszer (ur. 7 sierpnia 1897 roku w Jeleniach, obecnie gmina Kraszewice, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – poległ 15 sierpnia 1920 roku w miejscowości Mokre*) był synem Józefa Fiszera (1858–1926) i Marianny z Okoniów (1874–1912). Pełnił służbę w stopniu plutonowego w 29. Pułku Strzelcow KaniowskichPiechoty Wojska Polskiego. Zginął w czasie wojny polsko-bolszewickiej, w dniu bitwy warszawskiej, w wieku 23 lat.

* Prawdopodobnie Franciszek Fiszer poległ w miejscowości Mokre, położonej w rejonie działań 29. Pułku Strzelców Kaniowskich podczas Bitwy Warszawskiej w sierpniu 1920 roku. Wieś ta leży w pobliżu Radzymina, jednego z kluczowych punktów obrony stolicy przed Armią Czerwoną. W tym rejonie toczyły się zacięte walki z oddziałami sowieckiej 3. Armii. Na cmentarzach wojennych w Radzyminie i okolicznych miejscowościach, w tym w Mokrem, spoczywają żołnierze polegli w dniach 13–16 sierpnia 1920 roku, wśród nich prawdopodobnie również plutonowy Franciszek Fiszer z 29. Pułku Piechoty (źródło: „Mogiły Strzelców Kaniowskich z lat 1918–1920”, forum 28pp.fora.pl;  materiały PTTK „Bitwa Warszawska 1920 – Miejsca Pamięci”).

Fiszer Franciszek - Żołnierze Niepodległości

Marcin Grabowski (ur. 13 października 1898 roku w Kuźnicy Grabowskiej, obecnie gmina Kraszewice, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – poległ 18 lipca 1920 roku w miejscowości Słoboda)* był synem Jana Grabowskiego (1860–1928) i Marianny ze Śniegulów (1871–1941). Służył jako kapral w 14. Pułku Piechoty Wojska Polskiego. Zginął w czasie wojny polsko-bolszewickiej, mając niespełna 22 lata.

*14. Pułk Piechoty Wojska Polskiego wchodził w skład 7. Dywizji Piechoty i w lipcu 1920 roku brał udział w ciężkich walkach odwrotowych na północno-wschodnim odcinku frontu polsko-bolszewickiego, osłaniając odwrót wojsk polskich spod Mińska Litewskiego i Baranowicz w kierunku rzeki Niemen. W tym czasie 14. Pułk Piechoty toczył zacięte boje z oddziałami 4. Armii Czerwonej w rejonie miejscowości Słoboda (jedna z kilku wsi o tej nazwie na linii działań pułku — prawdopodobnie w ówczesnym powiecie słonimskim lub baranowickim, na terenie dzisiejszej Białorusi). Podczas tych starć, stanowiących część tzw. walk odwrotowych nad Niemnem, Marcin Grabowski poległ 18 lipca 1920 roku, mając niespełna 22 lata. (źródła: „Zarys historii wojennej 14 Pułku Piechoty”, Wojskowe Biuro Historyczne 1929; J. Odziemkowski – „Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920”; opracowanie lokalne „Synowie Ziemi Czajkowskiej w wojnie o niepodległość 1920 roku”, szkicehistoryczne.blogspot.com)

Grabowski Marcin - Żołnierze Niepodległości

Ignacy Jakubczyk (ur. 26 stycznia 1897 roku w Głuszynie, obecnie gmina Kraszewice, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – poległ 4 lipca 1920 roku w miejscowości Dworzyszcze)* był synem Antoniego Jakubczyka (1857–1933) i Józefy z Ługowskich (1867–1904). Służył w 29. Pułku Piechoty Wojska Polskiego, w stopniu sierżanta. Zginął podczas wojny polsko-bolszewickiej, mając 23 lata.

*29. Pułk Piechoty Wojska Polskiego wchodził w skład 10. Dywizji Piechoty i w czerwcu–lipcu 1920 roku uczestniczyła w ciężkich walkach odwrotowych na północnym odcinku frontu polsko-bolszewickiego, w rejonie Mińska Mazowieckiego, Słonima i Lidy. W pierwszych dniach lipca 1920 r. oddziały 29. Pułku toczyły zacięte walki w okolicach miejscowości Dworzyszcze (prawdopodobnie na linii marszu – w rejonie wsi o tej nazwie w ówczesnym powiecie lidzkim lub słonimskim, dziś na terenie Białorusi). W czasie tych starć, stanowiących część odwrotu wojsk polskich spod Berezyny i Słonima, Ignacy Jakubczyk poległ 4 lipca 1920 roku, mając 23 lata. (źródła: „Zarys historii wojennej 29 Pułku Piechoty”, Wojskowe Biuro Historyczne 1929; J. Odziemkowski – „Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920”; opracowanie lokalne „Synowie Ziemi Czajkowskiej w wojnie o niepodległość 1920 roku”, szkicehistoryczne.blogspot.com)

Jakubczyk Ignacy - Żołnierze Niepodległości

Stanisław Jangas (ur. 20 kwietnia 1897 roku w Czajkowie, obecnie gmina Czajków, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – zmarł 28 listopada 1920 roku w Płoskirowie)* był synem Stanisława Jangasa (1863–1933) i Antoniny z Błaszczyków (1865–1929). Służył w 40. Pułku Strzelców Wojska Polskiego w czasie wojen o granice II Rzeczypospolitej, później jako 40. Pułk Piechoty „Dzieci Lwowskich” . Poległ w wieku 23 lat podczas działań wojennych na froncie wschodnim.

*Jego jednostka ta wchodziła w skład 6. Dywizji Piechoty i brała udział w kampanii ukraińskiej 1920 roku, walcząc m.in. pod Kijowem oraz w późniejszych działaniach odwrotowych przez Winnicę, Płoskirow i Zbrucz. Stanisław Jangas zmarł 28 listopada 1920 roku w Płoskirowie (obecnie Chmielnicki na Ukrainie), prawdopodobnie w wyniku ran odniesionych w walce lub choroby w czasie pobytu w punkcie etapowym 40. pułku, który w tym okresie stacjonował w tym rejonie po zakończeniu działań wojennych. Zmarłych żołnierzy chowano wówczas na cmentarzu wojskowym w Płoskirowie, istniejącym do lat 30. XX wieku. (źródła: „Zarys historii wojennej 40 Pułku Piechoty Dzieci Lwowskich”, Wojskowe Biuro Historyczne 1928; J. Odzimkowski – „Bitwa o Kijów 1920”; opracowanie lokalne „Synowie Ziemi Czajkowskiej w wojnie o niepodległość 1920 roku”, szkicehistoryczne.blogspot.com)

Jangas Stanisław - Żołnierze Niepodległości

Lewa strona pomnika

Stanisław Rzepecki (ur. 12 kwietnia 1896 roku w Czajkowie, gmina Czajków, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – zm. 26 sierpnia 1920 roku we Lwowie)* był synem Ignacego Rzepeckiego (1861–1917) i Marcjanny z Szczygłów (1859–1927). Służył w 40. Pułku Strzelców Wojska Polskiego w stopniu szeregowego. Zmarł od odniesionych ran podczas wojny polsko-bolszewickiej, broniąc niepodległości odrodzonej Polski.

* 40. Pułk Piechoty „Dzieci Lwowskich” wchodził w skład 6. Dywizji Piechoty i w 1920 roku brała udział w walkach na froncie ukraińskim oraz w odwrocie z Kijowa, a następnie w działaniach obronnych w rejonie Lwowa. Po ciężkich walkach prowadzonych przez 40. Pułk w lipcu i sierpniu 1920 roku wielu żołnierzy zostało rannych i ewakuowanych do szpitali wojskowych we Lwowie, który w tym czasie stanowił główny ośrodek medyczny dla oddziałów 6. Dywizji. Stanisław Rzepecki zmarł od odniesionych ran 26 sierpnia 1920 roku we Lwowie, broniąc niepodległości odrodzonej Polski. Miał 24 lata. (źródła: „Zarys historii wojennej 40. Pułku Piechoty Dzieci Lwowskich”, Wojskowe Biuro Historyczne 1928; J. Odziemkowski – „Bitwa o Kijów 1920”; opracowanie lokalne „Synowie Ziemi Czajkowskiej w wojnie o niepodległość 1920 roku”, szkicehistoryczne.blogspot.com)

Józef Szala (ur. 23 stycznia 1899 roku w Kuźnicy Grabowskiej, gmina Kraszewice, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – poległ 30 maja 1920 roku w miejscowości Biała Cerkiew)* był synem Andrzeja Szali (1867–1934) i Marianny z Kiełbów (1870–1912). Służył w 27. Pułku Piechoty Wojska Polskiego w stopniu szeregowego. Poległ w czasie wojny polsko-bolszewickiej, mając zaledwie 21 lat.

*27. Pułku Piechoty wchodził w skład 7. Brygady Piechoty i uczestniczył w kampanii ukraińskiej 1920 roku, tocząc walki na linii Kijów – Biała Cerkiew – Koziatyń, gdzie w maju 1920 roku trwały ciężkie starcia z oddziałami Armii Czerwonej. Józef Szala poległ 30 maja 1920 roku w miejscowości Biała Cerkiew (obecnie Ukraina), mając zaledwie 21 lat. Zginął w czasie odwrotu wojsk polskich z Ukrainy, prawdopodobnie w jednej z potyczek toczonych przez 27. Pułk Piechoty w rejonie tej miejscowości. (źródła: „Zarys historii wojennej 27. Pułku Piechoty”, Wojskowe Biuro Historyczne 1929; J. Odzimkowski – „Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920”; opracowanie lokalne „Synowie Ziemi Czajkowskiej w wojnie o niepodległość 1920 roku”, szkicehistoryczne.blogspot.com)

Nie udało się ustalić miejsca śmierci:

 Ignacego Kołaczka (prawdopodobnie ur. 7 stycznia 1901 roku w Kuźnicy Grabowskiej, obecnie gmina Kraszewice, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – zmarł w czasie wojen o granice II Rzeczypospolitej) był synem Józefa Kołaczka (1859–1913) i Ewy z Klińskich (1866–1942). 

Franciszka Lipki (prawdopodobnie ur. 22 listopada 1900 roku w Muchach, gmina Czajków, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie) był synem Wojciecha Lipki (1865–1951) i Anny z Jankowskich (1874–1938).

Marcina Pioruna (prawdopodobnie ur. 13 listopada 1898 roku w Salamonach, gmina Czajków, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – zmarł w czasie wojen o granice II Rzeczypospolitej) był synem Franciszka Pioruna (ur. 1862) i Marcjanny z Kurków (1861–1933)

Jana Podgórskiego (prawdopodobnie ur. 21 września 1901 roku w Kuźnicy Grabowskiej, gmina Kraszewice, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie – zmarł w czasie wojen o granice II Rzeczypospolitej) był synem Marcina Podgórskiego (1874–1934) i Anny z Golanowskich (1877–1965). Występują 4 pozycje z tym imieniem i nazwiskiem -trudno wskazać, który zapis jest własciwy.

Żródło: 

Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918–1920, Warszawa 1934, wydana przez Wojskowe Biuro Historyczne, zawiera imienny wykaz żołnierzy Wojska Polskiego poległych lub zmarłych w latach 1918–1920, obejmujący wojny polsko-ukraińską i polsko-bolszewicką. Publikacja przedstawia straty według rodzaju śmierci, broni i stopnia wojskowego, stanowiąc jedno z najważniejszych źródeł do badań nad ofiarami wojen o granice i niepodległość II Rzeczypospolitej.

Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920 - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa

Dane genealogiczne: portal p. Wojciecha Gracza  Nasi krewni – Nasi krewni

Trudne początki policji w Kuźnicy Grabowskiej

Posterunek policji w Kuźnicy Grabowskiej przynależał do V obwodu policyjnego z siedzibą w Wieruszowie

Od samego początku Policja Powiatu Wieluńskiego musiała zmagać się z wieloma problemami. Jednostka rozpoczęła służbę bez jednolitego umundurowania i uzbrojenia 

Możliwe, że część wyposażenia przejęto po żandarmerii niemieckiej . Poważną trudnością był brak broni. W przypadku konfiskaty mogła ona przechodzić na wyposażenie policjantów. 

Takie zdarzenie miało miejsce we wsi Jelonki (gm. Kuźnica Grabowska): zajęte 2 sztuki broni przeszły na własność miejscowych policjantów, którzy posiadali jedynie bagnet. W lutym 1919 r. stan uzbrojenia policjantów tej gminy powiększył się o karabiny niemiecki i rosyjski oraz nieokreśloną liczbę bagnetów.

Podstawowym zadaniem służby policyjnej było zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego. Policja była organem prawno-wykonawczym władz zwierzchnich. Funkcjonariusze mieli działać: sprawiedliwie, bezpartyjnie, stanowczo, uczciwie i zgodnie z Nowa struktura przejęła niektóre zadania za jakie odpowiedzialny był to tej pory lekarz powiatowy, m.in. sprawy sanitarne. W wielu kwestiach policja współpracowała z lekarzem Policja Powiatu Wieluńskiego musiała zapewnić porządek w przypadku strajków i manifestacji. 

W styczniu 1919 r. przygotowywano się do spodziewanych protestów ludności w związku z przeniesieniem urzędu gminnego z Kuźnicy Grabowskiej do pobliskiego Czajkowa.

Nieustannie starano się o wdrożenie wśród podwładnych wiedzy merytorycznej i praktycznej z zakresu pracy policjanta. W maju 1919 kapral Leon Wojtasik (Kuźnica Grabowska) informował sierżanta rewiru wieruszowskiego, że wszyscy podlegli mu policjanci umieją pisać.

W Wieluniu stworzono powiatowe dowództwo żandarmerii i kilka posterunków na terenie powiatu. Do zadań żandarmerii zaliczano: zwalczanie bandytyzmu, nielegalnego posiadania broni, przemytu i samowoli ludności 61. W trakcie pracy dochodziło do nieporozumień pomiędzy policją, a żandarmerią. Mogło to wynikać z niejasności przepisów prawnych oraz faktu działania na tym samym terenie dwóch organizacji o podobnym profilu funkcjonowania. W styczniu żandarm z posterunku z Kraszewic przeprowadził rewizje u mieszkańca Kuźnicy Grabowskiej. O interwencji policja nie zostałopoinformowana, co odbiło się negatywnie na dalszej współpracy.

W kwietniu 1919 r. na terenie ziemi wieluńskiej zaczęto likwidować struktury tej formacji, a obowiązki zabezpieczenia porządku publicznego przejęła wyłącznie policja. Dla przykładu 10 kwietnia zlikwidowano żandarmerię w gminie Kuźnica Grabowska

Żródło:

Piotr Pawlak. "Policja Powiatu Wieluńskiego w latach 1918-1919". Rocznik Wieluński 18:165-176

Trzysta tysięcy odsłon bloga

Mój blog o historii naszego regionu przekroczył już 300 tysięcy odsłon! 

To dla mnie dowód, że przeszłość wciąż potrafi poruszać i łączyć ludzi — że historie dawnych miejsc i zwykłych ludzi nadal budzą ciekawość.Choć w ostatnim czasie piszę rzadziej, wciąż widzę, że zaglądacie, czytacie, wracacie do starszych tekstów. To daje ogromną satysfakcję i przypomina, dlaczego warto było zacząć tę przygodę. 

Z tej okazji zapraszam do zapoznania z najnowszą publikacją (współautorką jest p. Magdalena Jeziorna)

Inne publikacje na Jerzy Krzywaźnia - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa

Okolice Wieruszowa jakich nie znacie

 Dziś chciałbym polecic najnowszą książkę p. Grzegorza Szymańskiego, dziennikarza i regionalisty z Gąszczy.

Cytuje za autorem:

"Te okolice są miejscem absolutnie magicznym! Przez wiele wieków dziejowe zawirowania, wojny, najazdy i związane z tym zmiany granic sprawiły, że spotykają się tutaj i mieszają ze sobą wypływy kilku religii i kultur; polskiej, niemieckiej, rosyjskiej i żydowskiej. Tą wielokulturową różnorodność widać na każdym kroku i to właśnie podążanie jej śladami jest głównym tematem tej książki. Do tej „podróży z książką” po okolicach Wieruszowa wybrałem te miejsca, które sam z chęcią, często i po wielokroć odwiedzam. Chciałbym, by książka ta była dla Czytelnika przewodnikiem. Ale przewodnikiem innym, niż wszystkie. Przewodnikiem po niezwykłych miejscach i ciekawych czasach w których żyli wyjatkowi ludzie"

Dostępna m.in na Okolice WIERUSZOWA jakich nie znacie, Szymański Grzegorz, Książki edukacyjne, lektury szkolne, globusy i podręczniki - Łódzkie

Przygoda malarza Kazimierza Lasockiego i hołd dla powstańców styczniowych – w „Ostrzeszowskiej Kulturze”

W 34. cyfrowym numerze „Ostrzeszowskiej Kultury” z roku 2025 (nr 34, 1/2025) ukazały się dwa  artykuły, które łączą historię regionu z jego artystycznym i patriotycznym duchem.

---

🎨 Przygoda malarza Kazimierza Lasockiego na wyspie przemytników na Prośnie

(„Ostrzeszowska Kultura”, nr 34 / 1/2025, s. 8–9)

Artykuł opisuje niezwykłą przygodę malarza Kazimierza Lasockiego, który w latach trzydziestych XX wieku odwiedził tajemniczą wyspę na Prośnie – miejsce dawnych przemytników, leżące niegdyś na granicy Rosji i Niemiec.
To opowieść o spotkaniu sztuki, historii i lokalnych legend, a także o niezwykłej atmosferze pogranicza, gdzie granice polityczne mieszały się z ludzką zaradnością i przygodą.

Źródło: Jerzy Krzywaźnia, „Ostrzeszowska Kultura”, nr 34 (1/2025), s. 8–9
📸 Zdjęcia i ilustracje: Narodowe Centrum Cyfrowe, Wikimedia Commons

---

⚔️ Kuźnica Grabowska w hołdzie powstańcom styczniowym

(„Ostrzeszowska Kultura”, nr 34 / 1/2025, s. 9–11)

Drugi tekst numeru to poruszająca relacja z uroczystości i lokalnych działań upamiętniających powstanie styczniowe 1863 roku.
Autor przypomina bohaterskie losy oddziału Józefa Oksińskiego, który stoczył walkę z wojskami rosyjskimi w rejonie Kuźnicy Grabowskiej.
Artykuł ukazuje, jak współcześni mieszkańcy regionu dbają o pamięć o powstańcach – m.in. poprzez obchody rocznicowe, opiekę nad pomnikiem i edukację młodzieży.

🖼️ Zobacz skan artykułu:

Źródło: „Ostrzeszowska Kultura”, nr 34 (1/2025), s. 9–11

📖 Podsumowanie

Oba teksty przypominają, jak bogata i różnorodna jest historia naszego regionu – od artystycznych przygód nad Prosną po bohaterskie czyny powstańców styczniowych.
„Ostrzeszowska Kultura” po raz kolejny pokazuje, że lokalna prasa może być nie tylko kroniką wydarzeń, ale i skarbnicą wspomnień oraz inspiracji.

Odsłonięcie pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego i poległych żołnierzy w Czajkowie (1932)

 Do pobrania na stronie

Odsłonięcie pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego i poległych żołnierzy w Czajkowie (1932)

Czajków – wieś, która budowała razem (1964)

W latach 60. niewielki Czajków w powiecie ostrzeszowskim nie miał kolei ani większych zakładów pracy. A jednak mieszkańcy, wspólnie ze spółdzielnią, stworzyli szkołę, pawilon handlowy, remizę i boisko. To opowieść o tym, jak społeczna praca i determinacja potrafią zmienić oblicze wsi.

Dobra robota!
Spółdzielnia motorem przemian

Jakie jest podstawowe kryterium oceny pracy gminnych spółdzielni? Na ogół wysokość uzyskiwanego dochodu. Mamy więc w kraju szereg spółdzielni – „milionerek”. Nie brak ich w Poznańskiem. A przecież poza tym w warunkach ustroju socjalistycznego owe – częstokroć stanowiące przedmiot łatwych żartów – spółdzielnie gminne, mają do spełnienia niemałe społeczne funkcje.

Chcemy dzisiaj opowiedzieć o naszych wrażeniach z dalekiego zakątka województwa; o odwiedzinach w Czajkowie, powiat Ostrzeszów.

Czajków jest siedzibą gromady, która do roku 1955 wchodziła w skład powiatu wieluńskiego. Nie ma tu linii kolejowej, dociera tylko PKS, a jedynym zakładem pracy pozostaje właśnie GS ze swymi agendami. Ale i majątek spółdzielni nie był godzien zapotrzebowania, bowiem niedawno temu brakowało nawet magazynu. Z początkiem 1962 roku tut. GS pokolejno rozpoczął budowę fundamentów (co więcej, ze swej inicjatywy).

Wartość prac, wykonanych we własnym zakresie się­gnęła 20 000 zł, jednak nie sam czynnik materialny jest tu godzien podkreślenia. Nie­mniej ważne jest to, że gdyby nie wkład społecznej pracy załogi GS i aktywu spółdziel­czego, budowany obiekt nie stanąłby pod dachem w wy­mienionym terminie.

Nie był przy tym ów maga­zyn budynkiem, wznoszonym ze względów ambicjonalnych, że niby Czajków go nie ma, a mają go pobliskie Krasze­wice. Chodziło po prostu o zabezpieczenie interesów oko­licznych rolników. Aby nie niszczały nawozy sztuczne, słabo dawniej zabezpieczane przed wpływami atmosferycz­nymi, by można było chemicz­ne środki, służące ochronie roślin, przechowywać w na­leżytych warunkach, by usprawnić obsługę klientów. Duża część dziś lżejszej i twa­rzej sprzedaży mogła było przenieść do nowych pomie­szczeń przy magazynie.

„Owoce społecznej roboty zachęciły mieszkańców Czajkowa do aktywnego współdziałania przy budowie nowej szkoły podstawowej, która otwarła swe podwoje jesienią ubiegłego roku. Aż 300.000 złotych zebrali czajkowianie w drodze sprzedaży wypalonej przez siebie cegły (z uwagi na jej nie najwyższą jakość cegła tego typu nie nadaje się do wznoszenia większych budynków).

Obecnie rozbudzona inicjatywa społeczna czajkowian szuka nowego ujścia. Planuje się na ten rok, przy współdziałaniu znów Gminnej Spółdzielni, podjęcie budowy żartobliwie tu zwanego „Belwederu”. Ma to być budynek, w którym pomieszczenie (lepsze od dotychczasowego) znajdą biura Gromadzkiej Rady i posterunku MO (do tej pory milicjanci urzędują w Kraszewicach).

Warto także podkreślić dobre tradycje czajkowskiej GS jako wychowawczyni wyrobionych społecznie ludzi.

Oto dwaj jej pracownicy — Czesław Jeziorek oraz Bronisław Powolny, zostali przewodniczącymi gromadzkich rad narodowych w Czajkowie i Kuźnicy Grabowskiej. Z pewnością główną w tym zasługą całego społeczeństwa i całego spółdzielczego kolektywu, jednak i starania samego prezesa GS Tadeusza Grabowskiego nie sposób pominąć.

Można sądzić, że ambitne zamierzenia, dotyczące tego roku, zostaną przez czajkowian dotrzymane. Można też się spodziewać, że na nich nie poprzestaną, bo choć w Czajkowie zrobiono już bardzo wiele, czego dowodem choćby wygląd osiedla — na szkołę, czy magazyn — nie kończą się możliwości poprawiania warunków życia miejscowych obywateli. Być może przyjdzie kolej na wodociąg. Dobry nawyk społecznego współdziałania, zaszczepiony przez spółdzielnię, niechaj się rozwija.

S. O.

Głos Wielkopolski. 1964.01.10 R.20 nr8

 

Ks. Mieczysław Sadowski (1849-1931)

Ks. Mieczysław Julian Mateusz Sadowski urodził się 12 lutego 1849 roku w Miedzianowie (Wielkie Księstwo Poznańskie) jako syn Antoniego Sadowskiego, dziedzica wsi, oraz Wirginy ze Skórzewskich. Jego rodzice zawarli związek małżeński rok wcześniej, w 1848 roku, w miejscowości Szczury, w tamtejszej parafii. Rodzina Sadowskich doczekała się czworga dzieci: Mieczysława, Eleonory (ur. 08 listopada 1850 w Mikulicach parafia Dobra), Heleny (ur. 12 października 1865 w Ostrówku) oraz Bolesława Przemysława. Chrzest przyjął 22 lutego 1849 roku w parafii Nowe Miasto nad Wartą, w miejscowości Kolnice, co potwierdza zapis w księdze parafialnej w języku łacińskim.

W 1884 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Swoją posługę rozpoczął w 1891 roku w parafii św. Michała Archanioła w Królikowie, gdzie w 1911 roku powierzono mu obowiązki administratora. Od 1919 roku był proboszczem parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Giżycach, a w 1924 roku, po przejściu na emeryturę, został uhonorowany godnością kanonika honorowego kapituły kolegiackiej Najświętszej Marii Panny w Kaliszu.

Losy rodziny sprawiły, że po śmierci sióstr – Heleny w 25 marca 1917 roku oraz Eleonory, dziedziczki Giżyc, w dniu 10 kwietnia 1919 roku – to właśnie ks. Mieczysław odziedziczył rodzinny majątek. Zrezygnował wówczas z obowiązków duszpasterskich w Królikowie i osiadł w dworze w Giżycach. Znany był jako człowiek głęboko religijny, pozostawił po sobie liczne modlitewniki. Dnia 28 listopada 1928 roku całość dóbr, zapisanych w Księdze Majątkowej Giżyc pod numerem 10, przekazał notarialnie Eleonorze Józefinie Sokolewicz, której matka wywodziła się z rodu Sadowskich. Majątek wyceniono wówczas na 30 tysięcy złotych.

Nie ograniczał się jednak tylko do pracy duszpasterskiej i zarządzania majątkiem. Angażował się w życie społeczne wsi, obejmując funkcję przewodniczącego Ochotniczej Straży Ogniowej w Giżycach. Prasa z 1924 roku odnotowała, że dzięki jego staraniom jednostka wyróżniała się na tle regionu doskonałym zarządem, nowym sprzętem, umundurowaniem oraz wysokim poziomem organizacyjnym. Współcześni wspominali go jako „wielkiego działacza społecznego, pomimo podeszłego wieku zawsze wesołego i dzielnego”, który nieustannie troszczył się o potrzeby biedniejszych mieszkańców.

Ks. Mieczysław Sadowski zmarł 9 lutego 1931 roku w Giżycach. Prawdopodobnie spoczął na cmentarzu w Królikowie. Po sobie pozostawił nie tylko pamięć o działalności duszpasterskiej i społecznej, lecz także cenne katalogi dokumentujące wszystkie kościoły i parafie diecezji włocławsko-kaliskiej. Jego nazwisko figuruje w Elenchusach diecezjalnych z lat 1896, 1912 i 1925.

Źródła:

Księgi metrykalne parafii Nowe Miasto nad Wartą w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu, (www.genealodzy.pl)

Elenchus cleri saecularis et regularis dioecesis Wladislaviensis seu Calissiensis, wyd. 1896, 1912, 1925.

„Straż Ogniowa Ochotnicza w Giżycach”, Gazeta Świąteczna, R. 44, nr 2274, 31 sierpnia 1924, s. 5–6.

„Zmarli Księża 1900-2020”, 900 lat Diecezji Włocławskiej — Z dziejów… (strona „Jubileusz 900”) — informacja o śmierci ks. Mieczysława Sadowskiego 9 II 1931 r.

Stanisław Jaszczyński (1877-1930) – wójt, społecznik, strażak

 

Stanisław Jaszczyński (1877-1930) – wójt, społecznik, strażak - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa

Ks. Emilian hr. Dąmbski - proboszcz giżycki w latach (1888-1894)

Ks. Emilian hr. Dąmbski - proboszcz giżycki w latach (1888-po 1895)

Ks. Emilian Witold hr. Dąmbski (1836–po 1895) – proboszcz i budowniczy kościołów, wywodzący się ze znanego rodu Dąmbskich z Lubrańca. Urodził się 23 grudnia 1836 roku, święcenia kapłańskie przyjął w 1862 r. w diecezji włocławskiej.

W latach 1880–1882, pełniąc posługę w Byczynie, wybudował w stylu neogotyckim kościół pw. św. Jadwigi Śląskiej – fundując go częściowo z własnych środków, a także dzięki zapisowi Dominika Jaxy Kwiatkowskiego oraz ofiarności parafian. Następnie był proboszczem w parafii św. Hieronima w Raciążku (1883–1885) i w Sompolnie (1885–1888).

W latach 1888–1894 pełnił funkcję proboszcza w Giżycach, gdzie prowadził ożywioną działalność duszpasterską. W 1894 r. objął parafię pw. św. Stanisława BM i św. Mikołaja B. w Malanowie, gdzie w 1895 r. pełnił obowiązki administratora.

Żródła:

Emilian HRABIA Dąbski - Wielkopolscy Księża od XVIII do XX wieku

Pracowali w naszej parafii

Parafie - Diecezja

Ks. Tadeusz Stawowski (1865-1923)

Ks. Tadeusz Stawowski (1865-1923)

Urodził się 22 stycznia 1865 r. w Wiktorowie, w parafii Biała, jako syn Adolfa i Heleny z Sadowskich. W 1889 r. przyjął święcenia kapłańskie.  W latach 1905-1906 lub 1902-1906 posługiwał w Zduńskiej Woli, gdzie sprawił do kościoła nowe wielkie organy. W 1910 w  Pięczniewie dokonał dokończenia budowy kościoła. W 1914 obchodził 25-lecie kapłaństwa jako proboszcz z Mstowa. W Giżycach prawdopodobnie posługiwał przed rokiem 1923,  gdzie zmarł 3 grudnia 1923 r. 

W pamiętniku  Jadwigi z Gorczyckich Tyblewskiej pod datą 31 maja 1924. znaduje się wpis Syn ukochany mojej ciotki ksiądz kanonik Tadeusz Stawowski zmarł na raka. W Giżycach pochowany, był zawsze prawym człowiekiem i najprzykładniejszym księdzem.

Żródła:

Kościół WNMP :: Zduńska Wola - W słowach i w obrazach...

Stulecie_Miasta_Zdunskiej_Woli_1825_1925a.pdf

NDIGCZAS103309_1910_006.pdf

pamiętnik | PIEKARSCY – ich przodkowie, krewni i powinowaci | Strona 2

NDIGCZAS103309_1914_004.pdf

900 lat Diecezji Włocławskiej - Zmarli księża 1900-2020

Ks. Lucjan Jaxa (Jaksa) (1852-1921) - administrator parafii Giżyce

 Ks. Lucjan Jaxa (Jaksa)

Urodzony 7 stycznia 1852 r. Lucjan Jaksa, pochodzący z miejscowości Bytoń, został kandydatem do klasztoru jasnogórskiego paulinów w Częstochowie. 8 sierpnia 1881 r. wstąpił do nowicjatu, gdzie otrzymał imię Filip.

Święcenia kapłańskie przyjął w 1885 r. Posługiwał duszpastersko w diecezji, m.in. w parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Giżycach, gdzie od 1902 r. pracował, a w 1911 r. pełnił funkcję administratora. Zmarł 12 września 1921 r. w Giżycach. Miejsce pochówku pozostaje nieznane.

Wymieniany jest jako powstaniec wielkopolski.

Zródła:

Lucjan Jaxa - Wielkopolscy Księża od XVIII do XX wieku

Ks. Bronisław Czaplicki, Troska biskupów kujawsko-kaliskich o Jasną Górę w okresie po powstaniu styczniowym (1864-1914), Katowice

Agata Walczak-Niewiadomska – Łódź¹*„Gazeta Kaliska” jako źródło informacji osobowej na temat duchowieństwa Kalisza i regionu w latach 1893–1897 (przyczynek do badań biograficznych
duchowieństwa diecezji kujawsko-kaliskiej)

900 lat Diecezji Włocławskiej - Zmarli księża 1900-2020

Jarocin: Gala Niepodległości | Serwis Samorządowy PAP

Ks. Jan Grochowina (1933-1990) - proboszcz giżycki (1977-1990)

Ks. Jan Grochowina urodził się 31 sierpnia 1933 roku w Brześciu Kujawskim (pow. włocławski) jako syn Kazimierza i Stanisławy z domu Wasiak. Po odbyciu studiów teologicznych przyjął święcenia kapłańskie (1959) i podjął posługę duszpasterską.

Tytuł pracy dyplom. WSD Włocławek brzmiał Podział administracyjny diecezji kujawsko-kaliskiej w początkowej fazie jej istnienia 1818-1864. mps w ADWł).

W latach 1971 -1974 posługiwał jako wikariusz w parafii Iwanowice. Od 1977 został proboszczem parafii Przemienienia Pańskiego w Giżycach, gdzie pełnił posługę aż do śmierci.

Zmarł 19 października 1990 roku w Giżycach i został pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym. W pamięci wiernych zapisał się jako gorliwy duszpasterz, który prowadził parafię w trudnym okresie społecznych i gospodarczych przemian lat powojennych oraz w czasach PRL-u.

Żródła: 

Jan Grochowina - Wielkopolscy Księża od XVIII do XX wieku

Kapłani w dziejach naszej parafii

900 lat Diecezji Włocławskiej - Zmarli księża 1900-2020

studia_wloclawskie-r2002-t5-s448-470.pdf

Parafia Św. Stanisława BM w Brześciu Kujawskim - Historia parafii

Ks. Władysław Ulatowski (1893-1980) - proboszcz giżycki w latach 1932-1935

Ks. Władysław Ulatowski urodził się 5 lutego 1893 roku w Zagórowie (pow słupecki, woj. wielkopolskie), jako syn Ignacego i Wandy ze Stasińskich. 

akt urodzenia Władysława Ulatowskiego

Święcenia kapłańskie przyjął 29 sierpnia 1915 roku i od tego czasu z oddaniem pełnił posługę kapłańską w diecezji włocławskiej (w Lądku, Liskowie, Strzałkowie, Złoczewie, Opatówku i na Dobrzecu). 

W Giżycach pełnił posługę w latach 1933-35. Tak wspominała go  Eleonora karbowska, s. M. Adela od Jezusa i Maryi: Proboszczem w Giżycach był wówczas ks. Władysław Ulatowski, gorliwie zajmujący się młodzieżą. Zorganizował Stowarzyszenie Katolickiej Młodzieży Żeńskiej, urządzał rekolekcje zamknięte w Kaliszu, angażował młodzież w pracę parafialną.

I Komunia Święta 1933

W 1920 posługiwał w parafii w Lądku. Od 1924 roku pełnił obowiązki katechety w parafii pw. Wszystkich Świętych w Liskowie, a także pisał do Liskowianina. Od 1938 roku był proboszczem i dziekanem dekanatu złoczewskiego w powiecie sieradzkim (woj. łódzkie). W latach 1950–1957 posługiwał w kaliskiej kolegiacie, gdzie w 1964 roku otrzymał godność kanonika, rezydując już wówczas w Lubrańcu. Jednym z etapów jego duszpasterskiej pracy były również lata 1957–1963, kiedy sprawował urząd proboszcza parafii św. Jana Chrzciciela w Lubrańcu, gdzie pozostał także po zakończeniu probostwa i spędził ostatnie lata swojego życia. 

Zmarł 14 kwietnia 1980 roku w wieku 87 lat i został pochowany na miejscowym parafialnym cmentarzu.

Zródła: 

Władysław Ulatowski - Wielkopolscy Księża od XVIII do XX wieku

Urszulanki Serca Jezusa Konającego

34226_V-1300_Rocznik-Diecezji-Wlo.pdf str. 254

Proboszczowie - Parafia św. Michała Archanioła Kalisz - Dobrzec

Parafia pw. św. Mikołaja Biskupa w Lądku

Grzegorz Waliś, Bibliografia zawartości czasopism liskowskich za lata 1924–1939 

900 lat Diecezji Włocławskiej - Zmarli księża 1900-2020

Rev Władysław Ulatowski (1893-1980) - Find a Grave Memorial

Ks. dr. Zdzisław Julian Kaczorowski (Łabowicz)

 Ks. dr. Zdzisław Julian (Julisz) Kaczorowski (Łabowicz)

ur. 17 marca 1909, Lwów – zm. 28 marca 1958, Giżyce

Ks. Zdzisław Julian Kaczorowski, pierwotnie noszący nazwisko Łabowicz, urodził się 17 marca 1909 roku we Lwowie jako syn Stefana  i Heleny Czarniewskiej  

Był kapłanem związanym z archidiecezją lwowską. Ks. Julian Kaczorowski, mgr teologii – wyświęcony został na kapłana 26 czerwca 1932 we Lwowie. 

Pierwszą parafią był  Kałusz (dekanat Dolina, województwo stanisławowskie) na której posługiwał jako wikariusz, którego pensję wypłacała diecezja, a nie parafia 

Od 1934 r. pracował duszpastersko w parafii Zimna Wola (dekanat Gródek Jagielloński), należącej do Archidiecezji Lwowskiej obrządku łacińskiego. W 1937 r. pełnił tam funkcję katechety. Parafia Zimna Wola znajdowała się w systemie libera collatio, co oznaczało, że proboszcza na tę placówkę prezentował i mianował bezpośrednio arcybiskup lwowski, bez udziału patronów świeckich czy kapituły.

Od 1937 pracował jako wikariusz i katecheta w parafii Kapyczyńce ( dekanat Czortków , województwo tarnopolskie)

Po zakończeniu działań wojennych ks. Kaczorowski przybył do parafii Giżyce w kwietniu 1945 r., o czym świadczy zapis w księdze meldunkowej tamtejszej parafii.

W 1952 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskał stopień doktora teologii na podstawie rozprawy pt. Stan religijno-moralny powiatu kaliskiego w latach 1939–1949, napisanej pod kierunkiem prof. Władysława Wichera. Promocja doktorska odbyła się 24 czerwca 1952 r..

Pełnił funkcję proboszcza parafii Giżyce k. Grabowa nad Prosną, gdzie prowadził duszpasterstwo aż do śmierci.

Zmarł 28 marca 1958 roku w Giżycach. Początkowo spoczął na tamtejszym cmentarzu, później jego szczątki przeniesiono na cmentarz Tyniecki w Kaliszu, gdzie nagrobek figuruje pod pierwotnym nazwiskiem Łabowicz.

fot. za Zdzisław Kaczorowski - Wielkopolscy Księża od XVIII do XX wieku

Tablica nagrobka na cmentarzu w Kaliszu

nagrobek na cmentarzu w Kaliszu

Zródła:

• Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archi Diaeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat. (1933), s. 44 i 97
• Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archidioeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat., 1937. s. 63 i 126
• Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archidioeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat., 1938. s. 52 i 124
• Stanisław Piech, Doktorzy teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1945-1954, Saeculum Christianum : pismo historyczno-społeczne 5/1, 177-209 1998 na stronie 187

Podsumowanie:

Kaczorowski Zdzisław Julian (Juliusz), właśc. Łabowicz (1909–1958), ksiądz katolicki, doktor teologii, proboszcz parafii Giżyce.

Ur. 17 III 1909 we Lwowie, syn Stefana i Heleny z Czarniewskich. Święcenia kapłańskie przyjął 26 VI 1932 we Lwowie. Wikariusz w Kałuszu (diecezja lwowska), od 1934 r. pracował duszpastersko w Zimnej Woli (dekanat Gródek Jagielloński), gdzie w 1937 r. pełnił obowiązki katechety. W tym samym roku objął funkcję wikariusza i katechety w parafii Kapyczyńce (dekanat Czortków, woj. tarnopolskie). Po II wojnie światowej, w IV 1945 r., objął parafię Giżyce k. Grabowa n. Prosną. Stopień doktora teologii uzyskał na UJ w 1952 na podstawie rozprawy Stan religijno-moralny powiatu kaliskiego w latach 1939–1949 (promotor W. Wicher).

Zmarł 28 III 1958 w Giżycach; pochowany najpierw na miejscowym cmentarzu, następnie przeniesiony na cmentarz Tyniecki w Kaliszu, gdzie nagrobek figuruje pod pierwotnym nazwiskiem Łabowicz.

Źródła: Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archidioeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat. (1933, 1937); S. Piech, Doktorzy teologii UJ w latach 1945–1954, „Saeculum Christianum” 5/1 (1998), s. 187.