Ks. dr. Zdzisław Julian Kaczorowski (Łabowicz)

 Ks. dr. Zdzisław Julian (Julisz) Kaczorowski (Łabowicz)

ur. 17 marca 1909, Lwów – zm. 28 marca 1958, Giżyce

Ks. Zdzisław Julian Kaczorowski, pierwotnie noszący nazwisko Łabowicz, urodził się 17 marca 1909 roku we Lwowie jako syn Stefana  i Heleny Czarniewskiej  

Był kapłanem związanym z archidiecezją lwowską. Ks. Julian Kaczorowski, mgr teologii – wyświęcony został na kapłana 26 czerwca 1932 we Lwowie. 

Pierwszą parafią był  Kałusz (dekanat Dolina, województwo stanisławowskie) na której posługiwał jako wikariusz, którego pensję wypłacała diecezja, a nie parafia 

Od 1934 r. pracował duszpastersko w parafii Zimna Wola (dekanat Gródek Jagielloński), należącej do Archidiecezji Lwowskiej obrządku łacińskiego. W 1937 r. pełnił tam funkcję katechety. Parafia Zimna Wola znajdowała się w systemie libera collatio, co oznaczało, że proboszcza na tę placówkę prezentował i mianował bezpośrednio arcybiskup lwowski, bez udziału patronów świeckich czy kapituły.

Od 1937 pracował jako wikariusz i katecheta w parafii Kapyczyńce ( dekanat Czortków , województwo tarnopolskie)

Po zakończeniu działań wojennych ks. Kaczorowski przybył do parafii Giżyce w kwietniu 1945 r., o czym świadczy zapis w księdze meldunkowej tamtejszej parafii.

W 1952 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskał stopień doktora teologii na podstawie rozprawy pt. Stan religijno-moralny powiatu kaliskiego w latach 1939–1949, napisanej pod kierunkiem prof. Władysława Wichera. Promocja doktorska odbyła się 24 czerwca 1952 r..

Pełnił funkcję proboszcza parafii Giżyce k. Grabowa nad Prosną, gdzie prowadził duszpasterstwo aż do śmierci.

Zmarł 28 marca 1958 roku w Giżycach. Początkowo spoczął na tamtejszym cmentarzu, później jego szczątki przeniesiono na cmentarz Tyniecki w Kaliszu, gdzie nagrobek figuruje pod pierwotnym nazwiskiem Łabowicz.

fot. za Zdzisław Kaczorowski - Wielkopolscy Księża od XVIII do XX wieku

Tablica nagrobka na cmentarzu w Kaliszu

nagrobek na cmentarzu w Kaliszu

Zródła:

• Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archi Diaeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat. (1933), s. 44 i 97
• Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archidioeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat., 1937. s. 63 i 126
• Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archidioeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat., 1938. s. 52 i 124
• Stanisław Piech, Doktorzy teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1945-1954, Saeculum Christianum : pismo historyczno-społeczne 5/1, 177-209 1998 na stronie 187

Podsumowanie:

Kaczorowski Zdzisław Julian (Juliusz), właśc. Łabowicz (1909–1958), ksiądz katolicki, doktor teologii, proboszcz parafii Giżyce.

Ur. 17 III 1909 we Lwowie, syn Stefana i Heleny z Czarniewskich. Święcenia kapłańskie przyjął 26 VI 1932 we Lwowie. Wikariusz w Kałuszu (diecezja lwowska), od 1934 r. pracował duszpastersko w Zimnej Woli (dekanat Gródek Jagielloński), gdzie w 1937 r. pełnił obowiązki katechety. W tym samym roku objął funkcję wikariusza i katechety w parafii Kapyczyńce (dekanat Czortków, woj. tarnopolskie). Po II wojnie światowej, w IV 1945 r., objął parafię Giżyce k. Grabowa n. Prosną. Stopień doktora teologii uzyskał na UJ w 1952 na podstawie rozprawy Stan religijno-moralny powiatu kaliskiego w latach 1939–1949 (promotor W. Wicher).

Zmarł 28 III 1958 w Giżycach; pochowany najpierw na miejscowym cmentarzu, następnie przeniesiony na cmentarz Tyniecki w Kaliszu, gdzie nagrobek figuruje pod pierwotnym nazwiskiem Łabowicz.

Źródła: Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archidioeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat. (1933, 1937); S. Piech, Doktorzy teologii UJ w latach 1945–1954, „Saeculum Christianum” 5/1 (1998), s. 187.

Ks. Aleksander Żurawski (1864-1932) - proboszcz giżycki (1924-1932)

 Ks. Aleksander Żurawski

Ks. Aleksander Żurawski – ur. 16 kwietnia 1864 r. w Wierzbnie (pow. Węgrów, woj mazowieckie)    jako syn Marcina i Zofi Kotusiewicz. 

Akt urodzenia Aleksandra Żurawskiego

Święcenia kapłańskie przyjął w 1892 r. 

Obowiązki wikariusza pełnił w Kraszewicach i Brześciu Kujawskim. Funkcję administratora sprawował w 7 parafiach: Kowale Pańskie, Spycimierz, Klęczkow Mały, Cienin, Broniszew, Wilczyn i Niewiesz. Przez pewien czas rezydował w parafii Skulsk. W latach 1918–1924 był proboszczem w Wójcinie, gdzie dokończył budowę kościoła. 

Źródło:www.wojcin.pl

Następnie przeszedł na probostwo do Giżyc, gdzie został zamordowany na plebanii podczas napadu rabunkowego 6 kwietnia 1932 r. 

Żródło: Michał Widera. 2021. Dzieje Kościoła katolickiego w powiecie wieluńskim (1918–1939). Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 814. 

Tam też został pochowany. 

tablica nagrobna na cmentarzu w Giżycach

Więcej o jego śmierci: Szkice historyczne - Jerzy Krzywaźnia: Zbrodnia w Giżycach 1932

Szkice historyczne - Jerzy Krzywaźnia: Zabójca giżyckiego księdza schwytany w stodole (1932)

Leon Lewek (1909-1939) z Mielcuch - ofiara niemieckiej egzekucji w Wieluniu

Leon Lewek urodził się 11 października 1909 roku w Mielcuchach, w rodzinie Franciszka Lewka (ur. 1903) i Katarzyny z domu Bolek (ur. 1879). Pochodził z licznej rodziny, w której było wielu braci i sióstr. Starsze rodzeństwo Lewka to Eleonora (1897–1903), Józef (1899), Marianna (1901–1903), Franciszek (1903), Antoni (1905–1909), Antonina (1907–1980) i Józefa (1908–1908). Leon był siódmym dzieckiem rodziny. Po nim przyszło jeszcze młodsze rodzeństwo: Andrzej (1910–1985), Władysław (1913), Stanisław (1914–1939), Katarzyna (1915–1976), Jan (1916) i Stanisława (1920–1920).

Leon Lewek zajmował się rolnictwem i mieszkał w Mielcuchach, gdzie prowadził życie typowe dla mieszkańców wsi w Wielkopolsce. W czasie okupacji niemieckiej znalazł się na liście Polaków ściganych przez władze niemieckie – został wpisany do „Sonderfahndungsbuch Polen”, specjalnej księgi osób przeznaczonych do represji, wydanej w 1939 roku w Berlinie przez Reichskriminalpolizeiamt. Z tego powodu był zmuszony ukrywać się przed niemieckimi władzami bezpieczeństwa.

Mimo prób uniknięcia represji, został aresztowany przez żandarmów i osadzony w więzieniu w Wieluniu do dyspozycji policji bezpieczeństwa. 16 listopada 1939 roku Niemcy rozstrzelali Leona Lewka wraz z grupą 17 Polaków na cmentarzu żydowskim w Wieluniu. Egzekucja była wykonaniem wyroku sądu doraźnego policji bezpieczeństwa w Kaliszu pod dowództwem Sturmbannführera SS Gerharda Flescha.

Początkowo zwłoki zostały pochowane w miejscu zbrodni, a w 1945 roku dokonano ich ekshumacji i przeniesiono na cmentarz w Wieluniu do wspólnej mogiły. Leon Lewek pozostaje w pamięci jako jedna z ofiar niemieckiego terroru na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej, a jego historia jest częścią losów wielkiej, rozgałęzionej rodziny Leweków.

Źródła:

• Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi, Dokumenty Delegatury Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Wieluniu 1981–1985, sygn. IPN Ld 14/147.

• „Sonderfahndungsbuch Polen”, Reichskriminalpolizeiamt, Berlin 1939.

Zygmunt Niedźwiecki (1921-1941) - ofiara niemieckich żandarmów z posterunku w Kuźnicy Grabowskiej

 Zygmunt Niedźwiecki urodził się w 1921 roku i mieszkał we wsi Muchy. Był Polakiem.

W czasie okupacji niemieckiej stał się ofiarą represji. 26 listopada 1941 roku został zamordowany w Kraszewicach (pow. Grabów nad Prosną, woj. kaliskie). Żandarmi z posterunku w Kuźnicy Grabowskiej zastrzelili w pobliskim lesie trzech Polaków – wśród nich znalazł się Zygmunt Niedźwiecki.

Jego zwłoki zostały pochowane na miejscowym cmentarzu. Egzekucja ta była jednym z wielu aktów terroru, jakie okupant niemiecki stosował wobec mieszkańców regionu.

Źródło: Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945. Województwo kaliskie, Warszawa 1984.

Piotr Śmiatacz (1899-1941) - ofiara niemieckich żandarmów z posterunku w Kuźnicy Grabowskiej

Piotr Śmiatacz (w źródłach także Smiatacz) urodził się w 1899 roku w rodzinie Marcina Śmiatacza (ur. ok. 1855) i Franciszki z domu Kędzierskiej (ur. ok. 1862). Mieszkał w Giżycach Starych, w powiecie kaliskim.

4 lutego 1921 roku, w wieku 22 lat, zawarł ślub kościelny z Ewą Zadką w Giżycach (gmina Grabów nad Prosną, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie). Małżeństwo doczekało się syna Józefa Śmiatacza, urodzonego 24 grudnia 1921 roku w Giżycach, który zmarł 8 września 1979 roku w rodzinnej miejscowości.

W czasie II wojny światowej został przeznaczony do deportacji do niemieckiego obozu koncentracyjnego Dachau. W listopadzie 1941 roku wysłano go transportem do obozu, jednak podczas drogi podjął próbę ucieczki z pociągu. Zdołał wydostać się, lecz wkrótce został schwytany i zamordowany przez żandarmów niemieckich.

27 listopada 1941 roku w Kraszewicach (pow. Grabów nad Prosną, woj. kaliskie) żandarmi z posterunku w Kuźnicy Grabowskiej zastrzelili w pobliskim lesie trzech Polaków – wśród nich był Piotr Śmiatacz. Jego ciało pochowano na miejscowym cmentarzu.

Był jedną z wielu ofiar polityki terroru prowadzonej przez okupanta niemieckiego wobec polskiej ludności cywilnej.

Źródła:

• Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945. Województwo kaliskie, Warszawa 1984.

• Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu, Kartoteka osób uznanych za zmarłe i zaginione, sygn. IPN Po 3/377/1, k. 95.

Franciszek Berkowski (1902-1942) z Mielcuch - ofiara niemieckich żandarmów z Galewic

Franciszek Berkowski, syn Marianny Berkowskiej (ur. 1872), urodził się 23 września 1902 roku w Skrzynkach. 

24 października 1926 roku, w wieku 24 lat, zawarł ślub kościelny w Czajkowie (gmina Czajków, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie) z Antoniną Gołdyn (1887–1964) z Mielcuch .

Małżeństwo doczekało się jedynego syna, Adama Berkowskiego, urodzonego 28 maja 1929 roku w Mielcuchach. Niestety, dziecko zmarło tego samego dnia, 28 maja 1929 roku, również w Mielcuchach.

Antonina była wcześniej żoną Józefa Gołdyna (1870–1922). Z tego małżeństwa pochodziło liczne potomstwo, które stało się pasierbami Franciszka: Piotr Gołdyn (1907–1987), Eleonora (1909–1989), Marianna (ur. 1911), Helena (1914–2003), Józef (1918–1977) oraz Jan Gołdyn (1923–1994), a także wcześnie zmarłe dzieci: Anna (1915–1916) i Ewa (1915–1917).

Tragiczny los spotkał Franciszka podczas II wojny światowej. 10 sierpnia 1942 roku został zamordowany w Galewicach przez żandarmów niemieckich z tamtejszego posterunku. Spoczął na cmentarzu w Galewicach.

Jego śmierć była częścią fali represji, jakie niemieckie władze okupacyjne stosowały wobec polskiej ludności cywilnej. Pamięć o nim przetrwała zarówno w dokumentach archiwalnych, jak i w rodzinnej historii, w której pozostaje postacią łączącą linię Berkowskich z rozległą rodziną Gołdynów.

Źródło: Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi, Materiały dotyczące działalności Delegatury Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Wieluniu za lata 1977–1978, sygn. IPN Ld 14/145.

Ks. Jan Jagiełło (1903–1977) – proboszcz giżycki, więzień niemieckiego KL Stutthof

 

Śp. ksiądz Jan Jagiełło urodził się 5 stycznia 1903 w Sułkowicach ( pow. łęczycki, woj. łódzkie) jako syn Józefa i Natalii z domu Błaszczyk. 

akt urodzenia Jana Jagiełły

Święcenia kapłańskie przyjął 22 czerwca 1930 roku, a następnie pełnił posługę duszpasterską jako proboszcz w parafii Ostrowite (pow. lipnowski, diecezja włocławska).

We wrześniu 1939 roku, niedługo po wybuchu II wojny światowej, został aresztowany 15 września w Ostrowitem i osadzony w Forcie VII w Toruniu. Po krótkim zwolnieniu w październiku 1939 roku ponownie trafił do więzień i aresztów: w Lipnie, ponownie w Toruniu (Fort VII) oraz w Malborku.
Na początku grudnia 1944 roku został deportowany do obozu koncentracyjnego Stutthof, gdzie otrzymał numer więźnia P 04325. Podczas ewakuacji więźniów obozu w kwietniu 1945 roku został przewieziony do Neustadt, gdzie 3 maja 1945 roku wyzwoliły go oddziały brytyjskie.

Po wojnie powrócił do pracy duszpasterskiej w diecezji włocławskiej. Od 7 XI 1946 do 4 II 1948 posługiwał jako proboszcz w parafii Chełmica Duża. W latach 1950-1954 był proboszczem w parafii pw. św Teresy od Dzieciątka Jezus w Stodołąch.

W latach (1957-1958) pełnił posługę proboszcza w parafii  pw. Św. Jadwigi Śląskiej w Byczynie.

Był inicjatorem budowy koscioła w Dębiczu oraz proboszczem parafii Giżyce. Zmarł 29 grudnia 1977 roku w wieku 75 lat i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Giżycach.

Tablice nagrobne

Kontekst historyczny: KL Stutthof

Obóz koncentracyjny Stutthof powstał we wrześniu 1939 roku jako miejsce internowania dla ludności polskiej z Pomorza i Wolnego Miasta Gdańska. Z czasem stał się jednym z największych i najbardziej brutalnych obozów niemieckich – więziono tam ponad 110 tysięcy osób z całej Europy, z czego ponad 65 tysięcy zginęło. Stutthof był symbolem eksterminacji polskiej inteligencji, duchowieństwa i osób działających w ruchu oporu.

Źródła:

• Wiktor Jacewicz, Jan Woś, Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945, t. 4, ATK, Warszawa, 1978

• Kronika Diecezji Włocławskiej, 1978, s. 190–191

• e-Cmentarze, Parafia Giżyce

• KZ-Gedenkstätte Stutthof, Arolsen Archives

• Proboszczowie – Parafia Stodoły

• Parafia pw. Św. Jakuba Apostoła w Chełmicy Dużej