Strony

30 września 2025

Czajków – wieś, która budowała razem (1964)

W latach 60. niewielki Czajków w powiecie ostrzeszowskim nie miał kolei ani większych zakładów pracy. A jednak mieszkańcy, wspólnie ze spółdzielnią, stworzyli szkołę, pawilon handlowy, remizę i boisko. To opowieść o tym, jak społeczna praca i determinacja potrafią zmienić oblicze wsi.



Dobra robota!
Spółdzielnia motorem przemian


Jakie jest podstawowe kryterium oceny pracy gminnych spółdzielni? Na ogół wysokość uzyskiwanego dochodu. Mamy więc w kraju szereg spółdzielni – „milionerek”. Nie brak ich w Poznańskiem. A przecież poza tym w warunkach ustroju socjalistycznego owe – częstokroć stanowiące przedmiot łatwych żartów – spółdzielnie gminne, mają do spełnienia niemałe społeczne funkcje.

Chcemy dzisiaj opowiedzieć o naszych wrażeniach z dalekiego zakątka województwa; o odwiedzinach w Czajkowie, powiat Ostrzeszów.

Czajków jest siedzibą gromady, która do roku 1955 wchodziła w skład powiatu wieluńskiego. Nie ma tu linii kolejowej, dociera tylko PKS, a jedynym zakładem pracy pozostaje właśnie GS ze swymi agendami. Ale i majątek spółdzielni nie był godzien zapotrzebowania, bowiem niedawno temu brakowało nawet magazynu. Z początkiem 1962 roku tut. GS pokolejno rozpoczął budowę fundamentów (co więcej, ze swej inicjatywy).

Wartość prac, wykonanych we własnym zakresie się­gnęła 20 000 zł, jednak nie sam czynnik materialny jest tu godzien podkreślenia. Nie­mniej ważne jest to, że gdyby nie wkład społecznej pracy załogi GS i aktywu spółdziel­czego, budowany obiekt nie stanąłby pod dachem w wy­mienionym terminie.

Nie był przy tym ów maga­zyn budynkiem, wznoszonym ze względów ambicjonalnych, że niby Czajków go nie ma, a mają go pobliskie Krasze­wice. Chodziło po prostu o zabezpieczenie interesów oko­licznych rolników. Aby nie niszczały nawozy sztuczne, słabo dawniej zabezpieczane przed wpływami atmosferycz­nymi, by można było chemicz­ne środki, służące ochronie roślin, przechowywać w na­leżytych warunkach, by usprawnić obsługę klientów. Duża część dziś lżejszej i twa­rzej sprzedaży mogła było przenieść do nowych pomie­szczeń przy magazynie.

„Owoce społecznej roboty zachęciły mieszkańców Czajkowa do aktywnego współdziałania przy budowie nowej szkoły podstawowej, która otwarła swe podwoje jesienią ubiegłego roku. Aż 300.000 złotych zebrali czajkowianie w drodze sprzedaży wypalonej przez siebie cegły (z uwagi na jej nie najwyższą jakość cegła tego typu nie nadaje się do wznoszenia większych budynków).

Obecnie rozbudzona inicjatywa społeczna czajkowian szuka nowego ujścia. Planuje się na ten rok, przy współdziałaniu znów Gminnej Spółdzielni, podjęcie budowy żartobliwie tu zwanego „Belwederu”. Ma to być budynek, w którym pomieszczenie (lepsze od dotychczasowego) znajdą biura Gromadzkiej Rady i posterunku MO (do tej pory milicjanci urzędują w Kraszewicach).

Warto także podkreślić dobre tradycje czajkowskiej GS jako wychowawczyni wyrobionych społecznie ludzi.

Oto dwaj jej pracownicy — Czesław Jeziorek oraz Bronisław Powolny, zostali przewodniczącymi gromadzkich rad narodowych w Czajkowie i Kuźnicy Grabowskiej. Z pewnością główną w tym zasługą całego społeczeństwa i całego spółdzielczego kolektywu, jednak i starania samego prezesa GS Tadeusza Grabowskiego nie sposób pominąć.

Można sądzić, że ambitne zamierzenia, dotyczące tego roku, zostaną przez czajkowian dotrzymane. Można też się spodziewać, że na nich nie poprzestaną, bo choć w Czajkowie zrobiono już bardzo wiele, czego dowodem choćby wygląd osiedla — na szkołę, czy magazyn — nie kończą się możliwości poprawiania warunków życia miejscowych obywateli. Być może przyjdzie kolej na wodociąg. Dobry nawyk społecznego współdziałania, zaszczepiony przez spółdzielnię, niechaj się rozwija.

S. O.

Głos Wielkopolski. 1964.01.10 R.20 nr8


 

20 września 2025

Ks. Mieczysław Sadowski (1849-1931)

Ks. Mieczysław Julian Mateusz Sadowski urodził się 12 lutego 1849 roku jako syn Antoniego Sadowskiego, dziedzica wsi, oraz Wirginy ze Skórzewskich. Jego rodzice zawarli związek małżeński rok wcześniej, w 1848 roku, w miejscowości Szczury, w tamtejszej parafii. Rodzina Sadowskich doczekała się czworga dzieci: Mieczysława, Eleonory (ur. 08 listopada 1850 w Mikulicach parafia Dobra), Heleny (ur. 12 października 1865 w Ostrówku) oraz Bolesława Przemysława. Chrzest przyjął 22 lutego 1849 roku w parafii Nowe Miasto nad Wartą, w miejscowości Kolnice, co potwierdza zapis w księdze parafialnej w języku łacińskim.

W 1884 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Swoją posługę rozpoczął w 1891 roku w parafii św. Michała Archanioła w Królikowie, gdzie w 1911 roku powierzono mu obowiązki administratora. Od 1919 roku był proboszczem parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Giżycach, a w 1924 roku, po przejściu na emeryturę, został uhonorowany godnością kanonika honorowego kapituły kolegiackiej Najświętszej Marii Panny w Kaliszu.

Losy rodziny sprawiły, że po śmierci sióstr – Heleny w 25 marca 1917 roku oraz Eleonory, dziedziczki Giżyc, w dniu 10 kwietnia 1919 roku – to właśnie ks. Mieczysław odziedziczył rodzinny majątek. Zrezygnował wówczas z obowiązków duszpasterskich w Królikowie i osiadł w dworze w Giżycach. Znany był jako człowiek głęboko religijny, pozostawił po sobie liczne modlitewniki. Dnia 28 listopada 1928 roku całość dóbr, zapisanych w Księdze Majątkowej Giżyc pod numerem 10, przekazał notarialnie Eleonorze Józefinie Sokolewicz, której matka wywodziła się z rodu Sadowskich. Majątek wyceniono wówczas na 30 tysięcy złotych.

Nie ograniczał się jednak tylko do pracy duszpasterskiej i zarządzania majątkiem. Angażował się w życie społeczne wsi, obejmując funkcję przewodniczącego Ochotniczej Straży Ogniowej w Giżycach. Prasa z 1924 roku odnotowała, że dzięki jego staraniom jednostka wyróżniała się na tle regionu doskonałym zarządem, nowym sprzętem, umundurowaniem oraz wysokim poziomem organizacyjnym. Współcześni wspominali go jako „wielkiego działacza społecznego, pomimo podeszłego wieku zawsze wesołego i dzielnego”, który nieustannie troszczył się o potrzeby biedniejszych mieszkańców.

Ks. Mieczysław Sadowski zmarł 9 lutego 1931 roku w Giżycach. Prawdopodobnie spoczął na cmentarzu w Królikowie. Po sobie pozostawił nie tylko pamięć o działalności duszpasterskiej i społecznej, lecz także cenne katalogi dokumentujące wszystkie kościoły i parafie diecezji włocławsko-kaliskiej. Jego nazwisko figuruje w Elenchusach diecezjalnych z lat 1896, 1912 i 1925.

Źródła:

Księgi metrykalne parafii Nowe Miasto nad Wartą w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu, (www.genealodzy.pl)

Elenchus cleri saecularis et regularis dioecesis Wladislaviensis seu Calissiensis, wyd. 1896, 1912, 1925.

„Straż Ogniowa Ochotnicza w Giżycach”, Gazeta Świąteczna, R. 44, nr 2274, 31 sierpnia 1924, s. 5–6.

„Zmarli Księża 1900-2020”, 900 lat Diecezji Włocławskiej — Z dziejów… (strona „Jubileusz 900”) — informacja o śmierci ks. Mieczysława Sadowskiego 9 II 1931 r.



11 września 2025

Ks. Emilian hr. Dąmbski - proboszcz giżycki w latach (1888-1894)

Ks. Emilian hr. Dąmbskiproboszcz giżycki w latach (1888-po 1895)

Ks. Emilian Witold hr. Dąmbski (1836–po 1895) – proboszcz i budowniczy kościołów, wywodzący się ze znanego rodu Dąmbskich z Lubrańca. Urodził się 23 grudnia 1836 roku, święcenia kapłańskie przyjął w 1862 r. w diecezji włocławskiej.

W latach 1880–1882, pełniąc posługę w Byczynie, wybudował w stylu neogotyckim kościół pw. św. Jadwigi Śląskiej – fundując go częściowo z własnych środków, a także dzięki zapisowi Dominika Jaxy Kwiatkowskiego oraz ofiarności parafian. Następnie był proboszczem w parafii św. Hieronima w Raciążku (1883–1885) i w Sompolnie (1885–1888).

W latach 1888–1894 pełnił funkcję proboszcza w Giżycach, gdzie prowadził ożywioną działalność duszpasterską. W 1894 r. objął parafię pw. św. Stanisława BM i św. Mikołaja B. w Malanowie, gdzie w 1895 r. pełnił obowiązki administratora.

Żródła:

Emilian HRABIA Dąbski - Wielkopolscy Księża od XVIII do XX wieku

Pracowali w naszej parafii

Parafie - Diecezja

10 września 2025

Ks. Tadeusz Stawowski (1865-1923)

Ks. Tadeusz Stawowski (1865-1923)

Urodził się 22 stycznia 1865 r. w Wiktorowie, w parafii Biała, jako syn Adolfa i Heleny z Sadowskich. W 1889 r. przyjął święcenia kapłańskie.  W latach 1905-1906 lub 1902-1906 posługiwał w Zduńskiej Woli, gdzie sprawił do kościoła nowe wielkie organy. W 1910 w  Pięczniewie dokonał dokończenia budowy kościoła. W 1914 obchodził 25-lecie kapłaństwa jako proboszcz z Mstowa. W Giżycach prawdopodobnie posługiwał przed rokiem 1923,  gdzie zmarł 3 grudnia 1923 r. 


W pamiętniku  Jadwigi z Gorczyckich Tyblewskiej pod datą 31 maja 1924. znaduje się wpis Syn ukochany mojej ciotki ksiądz kanonik Tadeusz Stawowski zmarł na raka. W Giżycach pochowany, był zawsze prawym człowiekiem i najprzykładniejszym księdzem.


Żródła:

Kościół WNMP :: Zduńska Wola - W słowach i w obrazach...

Stulecie_Miasta_Zdunskiej_Woli_1825_1925a.pdf

NDIGCZAS103309_1910_006.pdf

pamiętnik | PIEKARSCY – ich przodkowie, krewni i powinowaci | Strona 2

NDIGCZAS103309_1914_004.pdf

900 lat Diecezji Włocławskiej - Zmarli księża 1900-2020

Ks. Lucjan Jaxa (Jaksa) (1852-1921) - administrator parafii Giżyce

 Ks. Lucjan Jaxa (Jaksa)

Urodzony 7 stycznia 1852 r. Lucjan Jaksa, pochodzący z miejscowości Bytoń, został kandydatem do klasztoru jasnogórskiego paulinów w Częstochowie. 8 sierpnia 1881 r. wstąpił do nowicjatu, gdzie otrzymał imię Filip.

Święcenia kapłańskie przyjął w 1885 r. Posługiwał duszpastersko w diecezji, m.in. w parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Giżycach, gdzie od 1902 r. pracował, a w 1911 r. pełnił funkcję administratora. Zmarł 12 września 1921 r. w Giżycach. Miejsce pochówku pozostaje nieznane.

Wymieniany jest jako powstaniec wielkopolski.

Zródła:

Lucjan Jaxa - Wielkopolscy Księża od XVIII do XX wieku

Ks. Bronisław Czaplicki, Troska biskupów kujawsko-kaliskich o Jasną Górę w okresie po powstaniu styczniowym (1864-1914), Katowice

Agata Walczak-Niewiadomska – Łódź¹*„Gazeta Kaliska” jako źródło informacji osobowej na temat duchowieństwa Kalisza i regionu w latach 1893–1897 (przyczynek do badań biograficznych
duchowieństwa diecezji kujawsko-kaliskiej)

900 lat Diecezji Włocławskiej - Zmarli księża 1900-2020

Jarocin: Gala Niepodległości | Serwis Samorządowy PAP

9 września 2025

Ks. Jan Grochowina (1933-1990) - proboszcz giżycki (1977-1990)

Ks. Jan Grochowina urodził się 31 sierpnia 1933 roku w Brześciu Kujawskim (pow. włocławski) jako syn Kazimierza i Stanisławy z domu Wasiak. Po odbyciu studiów teologicznych przyjął święcenia kapłańskie (1959) i podjął posługę duszpasterską.

Tytuł pracy dyplom. WSD Włocławek brzmiał Podział administracyjny diecezji kujawsko-kaliskiej w początkowej fazie jej istnienia 1818-1864. mps w ADWł).

W latach 1971 -1974 posługiwał jako wikariusz w parafii Iwanowice. Od 1977 został proboszczem parafii Przemienienia Pańskiego w Giżycach, gdzie pełnił posługę aż do śmierci.


Zmarł 19 października 1990 roku w Giżycach i został pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym. W pamięci wiernych zapisał się jako gorliwy duszpasterz, który prowadził parafię w trudnym okresie społecznych i gospodarczych przemian lat powojennych oraz w czasach PRL-u.


Żródła: 

Ks. Władysław Ulatowski (1893-1980) - proboszcz giżycki w latach 1932-1935

Ks. Władysław Ulatowski urodził się 5 lutego 1893 roku w Zagórowie (pow słupecki, woj. wielkopolskie), jako syn Ignacego i Wandy ze Stasińskich. 


akt urodzenia Władysława Ulatowskiego

Święcenia kapłańskie przyjął 29 sierpnia 1915 roku i od tego czasu z oddaniem pełnił posługę kapłańską w diecezji włocławskiej (w Lądku, Liskowie, Strzałkowie, Złoczewie, Opatówku i na Dobrzecu). 

W Giżycach pełnił posługę w latach 1933-35. Tak wspominała go  Eleonora karbowska, s. M. Adela od Jezusa i Maryi: Proboszczem w Giżycach był wówczas ks. Władysław Ulatowski, gorliwie zajmujący się młodzieżą. Zorganizował Stowarzyszenie Katolickiej Młodzieży Żeńskiej, urządzał rekolekcje zamknięte w Kaliszu, angażował młodzież w pracę parafialną.



I Komunia Święta 1933

W 1920 posługiwał w parafii w Lądku. Od 1924 roku pełnił obowiązki katechety w parafii pw. Wszystkich Świętych w Liskowie, a także pisał do Liskowianina. Od 1938 roku był proboszczem i dziekanem dekanatu złoczewskiego w powiecie sieradzkim (woj. łódzkie). W latach 1950–1957 posługiwał w kaliskiej kolegiacie, gdzie w 1964 roku otrzymał godność kanonika, rezydując już wówczas w Lubrańcu. Jednym z etapów jego duszpasterskiej pracy były również lata 1957–1963, kiedy sprawował urząd proboszcza parafii św. Jana Chrzciciela w Lubrańcu, gdzie pozostał także po zakończeniu probostwa i spędził ostatnie lata swojego życia. 

Ks. dr. Zdzisław Julian Kaczorowski (Łabowicz)

 Ks. dr. Zdzisław Julian (Julisz) Kaczorowski (Łabowicz)


ur. 17 marca 1909, Lwów – zm. 28 marca 1958, Giżyce

Ks. Zdzisław Julian Kaczorowski, pierwotnie noszący nazwisko Łabowicz, urodził się 17 marca 1909 roku we Lwowie jako syn Stefana  i Heleny Czarniewskiej  

Był kapłanem związanym z archidiecezją lwowską. Ks. Julian Kaczorowski, mgr teologii – wyświęcony został na kapłana 26 czerwca 1932 we Lwowie. 


Pierwszą parafią był  Kałusz (dekanat Dolina, województwo stanisławowskie) na której posługiwał jako wikariusz, którego pensję wypłacała diecezja, a nie parafia 


Od 1934 r. pracował duszpastersko w parafii Zimna Wola (dekanat Gródek Jagielloński), należącej do Archidiecezji Lwowskiej obrządku łacińskiego. W 1937 r. pełnił tam funkcję katechety. Parafia Zimna Wola znajdowała się w systemie libera collatio, co oznaczało, że proboszcza na tę placówkę prezentował i mianował bezpośrednio arcybiskup lwowski, bez udziału patronów świeckich czy kapituły.




Od 1937 pracował jako wikariusz i katecheta w parafii Kapyczyńce ( dekanat Czortków , województwo tarnopolskie)


Po zakończeniu działań wojennych ks. Kaczorowski przybył do parafii Giżyce w kwietniu 1945 r., o czym świadczy zapis w księdze meldunkowej tamtejszej parafii.

W 1952 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskał stopień doktora teologii na podstawie rozprawy pt. Stan religijno-moralny powiatu kaliskiego w latach 1939–1949, napisanej pod kierunkiem prof. Władysława Wichera. Promocja doktorska odbyła się 24 czerwca 1952 r..


Pełnił funkcję proboszcza parafii Giżyce k. Grabowa nad Prosną, gdzie prowadził duszpasterstwo aż do śmierci.

Zmarł 28 marca 1958 roku w Giżycach. Początkowo spoczął na tamtejszym cmentarzu, później jego szczątki przeniesiono na cmentarz Tyniecki w Kaliszu, gdzie nagrobek figuruje pod pierwotnym nazwiskiem Łabowicz.


fot. za Zdzisław Kaczorowski - Wielkopolscy Księża od XVIII do XX wieku




Tablica nagrobka na cmentarzu w Kaliszu


nagrobek na 
cmentarzu w Kaliszu


Zródła:

  • Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archi Diaeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat. (1933), s. 44 i 97
  • Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archidioeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat., 1937. s. 63 i 126
  • Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archidioeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat., 1938. s. 52 i 124
  • Stanisław Piech, Doktorzy teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1945-1954, Saeculum Christianum : pismo historyczno-społeczne 5/1, 177-209 1998 na stronie 187
Podsumowanie:

Kaczorowski Zdzisław Julian (Juliusz), właśc. Łabowicz (1909–1958), ksiądz katolicki, doktor teologii, proboszcz parafii Giżyce.

Ur. 17 III 1909 we Lwowie, syn Stefana i Heleny z Czarniewskich. Święcenia kapłańskie przyjął 26 VI 1932 we Lwowie. Wikariusz w Kałuszu (diecezja lwowska), od 1934 r. pracował duszpastersko w Zimnej Woli (dekanat Gródek Jagielloński), gdzie w 1937 r. pełnił obowiązki katechety. W tym samym roku objął funkcję wikariusza i katechety w parafii Kapyczyńce (dekanat Czortków, woj. tarnopolskie). Po II wojnie światowej, w IV 1945 r., objął parafię Giżyce k. Grabowa n. Prosną. Stopień doktora teologii uzyskał na UJ w 1952 na podstawie rozprawy Stan religijno-moralny powiatu kaliskiego w latach 1939–1949 (promotor W. Wicher).

Zmarł 28 III 1958 w Giżycach; pochowany najpierw na miejscowym cmentarzu, następnie przeniesiony na cmentarz Tyniecki w Kaliszu, gdzie nagrobek figuruje pod pierwotnym nazwiskiem Łabowicz.

Źródła: Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archidioeceseos Metropol. Leopol. Rit. Lat. (1933, 1937); S. Piech, Doktorzy teologii UJ w latach 1945–1954, „Saeculum Christianum” 5/1 (1998), s. 187.

Ks. Aleksander Żurawski (1864-1932) - proboszcz giżycki (1924-1932)

 Ks. Aleksander Żurawski


Ks. Aleksander Żurawski – ur. 16 kwietnia 1864 r. w Wierzbnie (pow. Węgrów, woj mazowieckie)    jako syn Marcina i Zofi Kotusiewicz. 


Akt urodzenia Aleksandra Żurawskiego

Święcenia kapłańskie przyjął w 1892 r. 

Obowiązki wikariusza pełnił w Kraszewicach i Brześciu Kujawskim. Funkcję administratora sprawował w 7 parafiach: Kowale Pańskie, Spycimierz, Klęczkow Mały, Cienin, Broniszew, Wilczyn i Niewiesz. Przez pewien czas rezydował w parafii Skulsk. W latach 1918–1924 był proboszczem w Wójcinie, gdzie dokończył budowę kościoła. 

Źródło:www.wojcin.pl

Następnie przeszedł na probostwo do Giżyc, gdzie został zamordowany na plebanii podczas napadu rabunkowego 6 kwietnia 1932 r. 

Żródło: Michał Widera. 2021. Dzieje Kościoła katolickiego w powiecie wieluńskim (1918–1939). Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 814. 

Tam też został pochowany. 


tablica nagrobna na cmentarzu w Giżycach


Więcej o jego śmierci: Szkice historyczne - Jerzy Krzywaźnia: Zbrodnia w Giżycach 1932

Szkice historyczne - Jerzy Krzywaźnia: Zabójca giżyckiego księdza schwytany w stodole (1932)