Tam, gdzie spłonęli kosynierzy. Historia Krzyża Powstańczego w Grzybie

 Publikacja przedstawia historię Powstańczego Krzyża w miejscowości Grzyb, upamiętniającego dramatyczne wydarzenia z powstania styczniowego. 26 lutego 1863 roku, po bitwie pod Kuźnicą Grabowską, czterech odciętych od oddziału kosynierów schroniło się w jednej z chat w Grzybie. Otoczeni przez wojska rosyjskie, odmówili poddania się i zginęli w płomieniach. Zebrałem źródła historyczne, relacje prasowe, wspomnienia mieszkańców oraz fotografie, aby ocalić pamięć o bohaterach i przybliżyć dzieje tego miejsca kolejnym pokoleniom.

do pobrania

Pamięci Anny Janas (1895-1944) - Ofiary Rzezi Woli

Anna Janas, z domu Brudler, urodziła się 13 maja 1895 roku w Warszawie. Była córką Karola Ernesta oraz Heleny z domu Reich.  

Dnia 24 stycznia 1926 roku w parafii św. Stanisława na warszawskiej Woli zawarła związek małżeński z Władysławem Janasem, ślusarzem, kawalerem, urodzonym w Czajkowie, synem Antoniego oraz Konstancji z domu Zabłockiej. W chwili ślubu Anna miała 29 lat i mieszkała przy ul. Grzybowskiej 66; była panną, urodzoną w parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Warszawie. Władysław miał 31 lat i mieszkał przy ul. Bema 89.

Akt ślubu Władysława Janasa i Anny Brudler ( Warszawa 1926)

Anna Janas zginęła 5 sierpnia 1944 roku przy ulicy Działdowskiej w Warszawie, zamordowana podczas tzw. Rzezi Woli – masowej eksterminacji ludności cywilnej dokonanej przez oddziały SS i policji niemieckiej pod dowództwem SS-Gruppenführera Heinza Reinefartha. Zbrodnia ta miała miejsce w pierwszych dniach powstania warszawskiego, na bezpośredni rozkaz Adolfa Hitlera i Heinricha Himmlera, którzy nakazali zniszczenie miasta i wymordowanie jego mieszkańców. Masakra osiągnęła apogeum w dniach 5–7 sierpnia 1944 roku. W tym czasie w masowych i indywidualnych egzekucjach zamordowano dziesiątki tysięcy mieszkańców Woli – mężczyzn, kobiety i dzieci – w tym pacjentów i personel szpitali. Zbrodniom towarzyszyły gwałty, rabunki i podpalenia. Szacowana liczba ofiar w polskiej historiografii wynosi od 30 do 65 tysięcy osób, choć niektórzy badacze wskazują, że mogła być niższa, nieprzekraczająca 15 tysięcy.

W 1944 Anna Janas mieszkała przy ulicy Działdowskiej 5 (Wola) w Warszawie.

Według przekazu rodzinnego, Anna Janas została pochowana w masowym grobie, jak wielu mieszkańców dzielnicy, których ciała nie zostały zidentyfikowane ani ekshumowane indywidualnie po zakończeniu działań wojennych.

Nie wiem jak jej mąż, Władysław Janas uniknął egzekucji. Żył jeszcze 20 lat.

Źródła:
– Archiwum Państwowe w Warszawie, Zespół nr 655 – Sąd Grodzki w Warszawie, sygn. 1/1557 Lista cywilnych ofiar powstania - Anna Janas
– Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie, księgi parafii św. Stanisława BM w Warszawie, ul. Dewajtis 3, 01-815 Warszawa
– Informacje o Rzezi Woli na podstawie ustaleń historycznych dotyczących wydarzeń z sierpnia 1944 roku

Kapliczka Matki Boskiej Częstochowskiej w Kraszewicach

 

Żródła: Nasze Strony Ostrzeszowskie 16 luty 2016

Kraszewickie ABC - autorstwa Agnieszki Chowańskiej

 

Żródła: Nasze Strony Ostrzeszowskie 16 luty 2016

Ofiary Obozów Zagłady z Kuźnicy Grabowskiej - Fakty i Pamięć (nowa publikacja)

 

Ofiary Obozów Zagłady z Kuźnicy Grabowskiej - Fakty i Pamięć, Rojów 2025, s.39

Stefan Bałamoncek (1912-1991) - żołnierz II Korpusu Polskiego urodzony w Kuźnicy Grabowskiej

Stefan Bałamącek (później jako Bałamoncek), syn Franciszka i Stefanii z domu Frankowskiej, urodzony dnia 24 lutego 1912 roku w Kuźnicy Grabowskiej (obecnie gmina Kraszewice, powiat ostrzeszowski, województwo wielkopolskie). 

Uczestnik kampanii wrześniowej i żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Zmobilizowany 27 sierpnia 1939 r. do 38 Pułku Piechoty, w którego szeregach brał udział w walkach z Niemcami aż do rejonu Kowla. Tam dostał się do niewoli sowieckiej i został internowany. W 1942 r. na terenie ZSRR wstąpił do formowanego Wojska Polskiego, z którym przez Bliski Wschód dotarł do Włoch jako żołnierz 2 Korpusu Polskiego. Brał udział w bitwie o Monte Cassino. Po zakończeniu działań wojennych został przetransportowany do Anglii. W 1946 r., po demobilizacji, powrócił do Polski.

Okres służby wojskowej:
– w Wojsku Polskim od 1 września do 27 września 1939 r.
– w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie od 1 lipca 1942 r. do 9 maja 1945 r.

Fakty te zostały potwierdzone w zaświadczeniu nr 325398 wydanym przez Zarząd Wojewódzki ZBoWiD w Sieradzu dnia 28 czerwca 1976 r.
Na klamrach odznaczeniowych widnieje napis: Monte Cassino.

Strzelec Stefan Bałamoncek, ur. w 1912 r., numer ewidencyjny 104, odznaczony Krzyżem Monte Cassino nr 123. Służył w Kwaterze Głównej Dowodzenia 2 Korpusu Polskiego.

Zmarł 25 grudnia 1991 w Brąszewicach i pochowany został na miejscowym cmentarzu.

Żródła:

Akt urodzenia Stefana Bałamącka USC Kraszewice  - 1912

Kwatera Główna Dowództwa 2 Korpusu - krzyz.montecassino.eu

Tekla Bałamoncek, Stefan Bałamoncek, Marian Bałamoncek. Cmentarz parafii NSPJ i św. Michała Archanioła w Brąszewicach - eCmentarze

ORP Jerzy Różycki zwodowany

 1 lipca 2025 r. w południe w gdańskiej stoczni Remontowa Shipbuilding odbyła się uroczystość poświęcenia, chrztu i wodowania ORP Jerzy Różycki.

ORP Jerzy Różycki zwodowany (FOTO)