Bibliografia historii parafii Czajków

Karwowski S., Grabów w dawnej ziemi wieluńskiej, Poznań 1890

Katalog kościołów i duchowieństwa diecezji częstochowskiej na rok 1939

Kronika parafii Czajków

Martyrologium polskiego duchowieństwa pod okupacja hitlerowską 1939-1945, z.2
Rocznik Diecezji Włocławskiej, Rok 1983

Schematismus Dioecesis Częstochoviensis z lat 1926, 1928,1931,1932,1934,1935, 1936, 1939
Stopniak F., Polskie świątynie katolickie podczas II wojny światowej, t.12 (1982)

Nagrobki opowiadają historie - Paulina Zarzycka (+1889)

Jednym ze uszkodzonych pomników na kraszewickim cmentarzu jest nagrobek Pauliny Zarzyckiej (ok. 1850-1889) .

Napis na nagrobku:

TU SPOCZYWA MATKA
WRAZ Z DZIECKIEM

ŚP

PAULINA Z JAROMIRSKICH
ZARZYCKA

ŻYŁA LAT 38. UM. 27 LUTEGO 1889 r.

WDZIĘCZNY MĄŻ Z 7 DZIECI

TĘ PAMIĄTKĘ KŁADZIE

PROSZĄC O WESTCHNIENIE

 Małżonkowie zawarli ślub w Cieszęcinie w 1871r. Paulina Bronisława Stefania Jaromirska w dniu ślubu miała 21 lat. Jej rodzicami byli: nieżyjący już Wojciech Jaromirski i Otylia z Denetrelów.
Małżonek, Kazimierz Zarzycki w dniu ślubu miał 22 lata a jego rodzicami byli Edward Zarzycki i Waleria z Pilchowskich. (parafia katolicka Cieszęcin, wpis 16 / 1871) Później wędrowali za pracą. Byli m.in w Chlewie,gdzie Kazimierz był gorzelnikiem oraz w Gaci Kaliskiej.
Zarzyccy sprowadzili się do Czajkowa przed rokiem 1888 kiedy to urodziła się ich ostatnia  córeczka Helena Stanisława. Kazimierz pracował jako leśniczy. Wtedy doszło do rodzinnej tragedii - matka osierociła siódemkę dzieci. Za kilkanaście dni zmarła też 9-miesięczna Helena. Obie zostały pochowane na cmentarzu w Kraszewicach.

 Akt zgonu Pauliny Zarzyckiej

Akt zgonu jej córeczki Heleny Zarzyckiej

Kraszewickie nagrobki z historią (3) - ks. Wawrzyniec Malinowski (1810-1872)

STARANIA TROSKI ZAWODY TU SWOJE KOŃCZĄ SWOBODY 

               Wawrzyniec Malinowski, urodził się 10 sierpnia 1810. Święcenia kapłańskie przyjął w 1835. W roku 1848 był jeszcze wikariuszem w parafii Uników. W latach 1848-1854 był proboszczem w parafii Klonowa. Od 1854 pełnił funkcje proboszcza pobliskiej parafii Giżyce-Kraszewice.

             Był pierwszym samodzielnym proboszczem parafii Kraszewice (od 1867). Pod koniec jego życia; w 1871r. kościół w Kraszewicach został odnowiony i ustanowiono następujące odpusty: Aniołów Stróżów, Św. Katarzyny i Św. Rocha.

             Od 1872 był prałatem Kolegiaty Kaliskiej i archidiakonem Konsystorza Generalnego.

Zmarł 17 lutego 1872 w wieku 62 lat i został pochowany w kaplicy  na cmentarzu w Kraszewicach.

Na zdjęciach kaplica i tablica nagrobna  z cmentarza w Kraszewicach.

Kraszewickie nagrobki z historią (2) - Jan Kanty Wierzbicki (1786-1828)

Obok kaplicy ks. Wawrzyńca Malinowskiego stara żeliwna tablica upamiętnia Jana Kantego Wierzbickiego (26.10.1786 - 24.11.1828).  Właścicielem dóbr starostwa grabowskiego po ks. Michale Hieronimie Radziwille został na początku XIX w. Atanazy hr. Raczyński. W latach 20-tych XIX wchodzącymi w skład starostwa dobrami Kuźnica Grabowska zarządzał dzierżawca (posesor) Jan Kanty Wierzbicki. Dzierżawcy mieszkali w dworze w Kuźnicy Grabowskiej i właśnie tam Jan Kanty zmarł 23 listopada 1828 roku.

Wierzbiccy pobrali się w Giżycach w 1820 roku. Parafia katolicka Giżyce wpis 1 / 1820

6 lutego 1820 we wsi Ostrów Kaliski Wielmożny Imć Pan Jan Kanty Wierzbicki młodzian lat 32 Wójt Ostrowa Kaliskiego z  przyległościami we wsi Ostrowie Kaliskim mieszkającym syn szlachetnych Imć Panów Marcina i Mariany ze Slaskich w Praszce mieszkających zawarł związek małżeński z Imć panną Marianna Ochanowską lat 20 córką szlachetnych urodzonych imć Państwa Romana i Magdaleny Ochanowskich posesorów wsi Ostrowa Kaliskiego z przyległościami.

Parafia katolicka Giżyce wpis 1 / 1820

Tablica nagrobna dzierżawcy kuźnickiego majątku to najstarsza pamiątka materialna z I połowy XIX w, jaka pozostała na cmentarzu w Kraszewicach. Poniżej akt zgonu Jana Kantego Wierzbickiego.

Po śmierci J. Wierzbickiego r. wdowa Marianna z Kochanowskich Wierzbicka w 1839 hutę w Czajkowie i 2 huty w Kuźnicy Grabowskiej wydzierżawiła Samuelowi Boruchowi Lindauowi, dzierżawcy 2 fabryk żelaznych w Lipiu i Dankowie. 

Ks. Piotr Gutman (1857-1907)

Piotr Gutman urodził się 26 VI 1857. Polak. Ukończył gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim.  Po ukończeniu seminarium włocławskiego 29 lutego 1880 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Chościak - Popiela. Następnie został skierowany do pracy duszpasterskiej jako wikariusz w następujących parafiach: Warta, Tuszyn (1881), Włocławek (1882), i Piotrków Trybunalski (1883). Na ostatnim wikariacie w 1883 r. przejął także obowiązki notariusza w miejscowym konsystorzu z uposażeniem 150 rubli. Po trzech latach pracy na wspomnianym stanowisku swoje obowiązki przekazał drugiemu wikariuszowi parafii piotrkowskiej. 1 marca 1886 r. został mianowany administratorem parafii Wieruszów, skąd 5 listopada 1887 r. przeniesiono go na probostwo do Kraszewic w dekanacie wieluńskim oficjalacie kaliskim.

Na tej ostatniej parafii dokończył budowę miejscowego kościoła parafialnego. Jego wzniesienie w latach 1882-87 prowadził ks. Piotr Kobylański. Popadł jednak w konflikt z parafianami i został przeniesiony do Godziesz.

W Kraszewicach ks. Gutman naraził się poważnie władzom carskim za namawianie ludności, aby żądała wprowadzenia języka polskiego do pracy kancelaryjnej w gminie Kuźnica Grabowska. Naczelnik Powiatu wieluńskiego 29 grudnia 1905. powiadomił gubernatora kaliskiego że pod wpływem proboszcza parafii Kraszewice, powiatu wieluńskiego księdza Piotra Gutmana, uchwałą gminy Kuźnica Grabowska z 27 listopada 1905 żąda całkowitego wprowadzenia do tego urzędu gminnego języka polskiego, także do sądu gminnego, do szkół powszechnych i do akt urzędu stanu cywilnego. Donosząc o powyższym, naczelnik dodawał, że usunięcie z Kraszewic księdza Piotra Gutmana albo jego zaaresztowanie wobec wpływu jaki ma na parafian, mogłoby wywołać niepożądane następstwa, dlatego prosił o wezwanie go do Kalisza i wydanie tam odpowiedniego zarządzenia.

W dwa lata po tych wydarzeniach zmarł 4 stycznia 1907 r. w Kraszewicach. Pełnił funkcje proboszcza w Kraszewicach przez 19 lat. Był także kanonikiem honorowym Kolegiaty Kaliskiej. Został pochowany na cmentarzu w Kraszewicach.

Bibliografia biogramu:

S. Karwowski, Grabów w dawnej ziemi wieluńskiej, Poznań 1890, s.11

P. Kubicki, Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i ojczyzny w latach 1861-1915, cz. 3, t. 2, s. 19. 
W. Wlaźlak, Organizacja i działalność Konsystorza Foralnego Piotrkowskiego w latach 1819-1918, Częstochowa 2009

Tekst biogramu zgłoszony do kolejnej edycji Słownika Biograficznego Południowej Wielkopolski

Pomnik ofiar II wojny światowej i walczących o niepodległość (1918-20)

Po II wojnie światowej upamiętniono w centrum Czajkowa ofiary II wojny światowej i walczących o niepodległość w latach 1918-20. Pełna treść napisu na pomniku :

OJCZYŹNIE SŁODKO ŻYCIE JEST W OFIERZE NIEŚĆ 1939-1945

ZGINĘLI Z BRONIĄ W RĘKU

Nowak Zbigniew, Zdych Edward, Kończak Jan, Zdych Piotr, Grabowski August, Wojtasik Wincent, Ilski Franciszek, Korzyński Piotr, Pietrzak Feliks, Grzegorek Józef, Wojtczak Anastazy, Kliński Leon, Lika Leon, Pacyna Stanisław, Grzegorek Stanisław, Skorupa Teofil, Szczygieł Antoni, Szczygieł Jan, Mrówka Leon, Przybył Marceli, Bachliński Leon

ZGINELI W OBOZIE

Ks. Pytlawski Roman proboszcz parafii Czajków, Piaskowski Bolesław, Szczygieł Stefan, Ilski Bronisław

Lewy bok pomnika

ZGINELI W LATACH 1918-20

Lipka Franciszek, Piorun Marcin, Podgórski Jan, Rzepecki Stanisław, Szala Józef

Prawy  bok pomnika

ZGINELI W LATACH 1918-20

Fiszer Franciszek, Grabowski Marcin, Jakubczyk Ignacy, Jangas Stanisław, Kołaczek Ignacy

Dzieje parafii Czajków cz.7. Ks. Lucjan Nowak (proboszcz w l. 1945-1951)

           

Na miejsce ks. Adamusa w maju 1945 prace duszpasterską podjął ks. Lucjan Nowak. Jego staraniem doprowadzono do użyteczności i zaopatrzono kościół w nowe paramenty liturgiczne a także ufundowano trzy nowe dzwony. W 1945 roku w parafii mieszkało 4212 katolików, 32 ewangelików i 2 prawosławnych. Od tej pory liczebność parafii ustawicznie spada. W 1947 roku teren parafii zamieszkiwało 4021 katolików i 32 ewangelików. Rozpoczynają się masowe wyjazdy na Ziemie Zachodnie. W 1948 parafia liczy już tylko 3714, w 1949 - 3683, a w 1950 -3649 osób.
Lucjan Nowak urodził się 27 maja 1906r. Studiował w Diecezjalnym Seminarium
Duchownym w Częstochowie, gdzie w 1931r. przyjął święcenia kapłańskie. Pierwszą posługę
kapłańską podjął jako wikariusz w parafii p.w. św. Katarzyny w Grodzcu. Od 1934 pełnił funkcje
wikariusza parafii p.w. św. Walentego w Mstowie. 3 sierpnia 1937r. ordynariusz diecezji
częstochowskiej utworzył w Psarach placówkę duszpasterską w formie ekspozytury. Ekspozytura w
Psarach p.w. św. AP Piotra i Pawła miała wówczas ok. 2500 wiernych. Pierwszym administratorem
psarskiej wspólnoty został właśnie ks. Lucjan Nowak4. Zabudował wtedy ołtarz główny w kaplicy i
zakupił baldachim.
Ks. Nowak Lucjan był także kapelanem rezerwy WP (od dnia 1 stycznia 1939 r. w stopniu
kpt. rez). Wojennych losów ks. Lucjana Nowaka dotychczas nie ustalono.
W maju 1945 ks. Lucjan Nowak podjął prace duszpasterską w parafii p.w. św. Stanisława w
Czajkowie zastępując zaginionego w nieustalonych do tej pory okolicznościach ks. Władysława
Adamusa6. Jego staraniem doprowadzono do użyteczności i zaopatrzono kościół w nowe paramenty
liturgiczne a także ufundowano trzy nowe dzwony. Za jego staraniem założono w parafii 17 Róż
Żywego Różańca Kobiet i 11 Róż Panien, III Zakon św. Franciszka, Krucjatę Eucharystyczna dzieci
oraz organizację miłosierdzia „Caritas”. W 1945 roku w parafii mieszkało 4212 katolików, 32
ewangelików i 2 prawosławnych. Od tej pory liczebność parafii ustawicznie spada. W 1947 roku teren
parafii zamieszkiwało 4021 katolików i 32 ewangelików. Rozpoczęły się masowe wyjazdy na Ziemie
Zachodnie. W 1948 parafia liczy już tylko 3714, w 1949 - 3683, a w 1950 -3649 osób.
Dalsze losy ks. Lucjana Nowaka są na nam znane częściowo. W latach 1951 -59 był proboszczem
parafii Łyskornia pw. Św. Marii Magdaleny 8, a w latach 1959-1966 proboszczem Sanktuarium
Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Czastarach.
Ks. Lucjan Nowak zmarł 6 lutego 1966 r. w Częstochowie.

Zdjęcie kapłana za Proboszczowie (parafiapsary.pl)