Etymologia nazwiska Krzywaźnia

KRZYWAŹNIA

Bardzo ciekawa jest etymologia mojego nazwiska.

Warto sięgnąć do autorytetów w tej dziedzinie. Prof. dr hab. Aleksandra Cieślikowa, Kierownik Pracowni Antroponimicznej Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk tak wywodzi pochodzenie nazwiska Krzywaźnia: „Nazwisko Krzywaźnia może być odmianką fonetyczną i słowotwórczą nazwy herbu Krzywaśń. Nazwa herbu pochodzi od wyrazu pospolitego. W "Nazwach heraldycznych" znajduje się cytat: Krzywaśń od apelatywu krzywaśń „linia krzywa, krzywizna” (wyraz notowany już w Słowniku staropolskim). Herb zanotowany w 1399 roku. W Herbarzu Bonieckiego czytamy: Cianowscy herbu Turzyna z Cianowic. Herb ich przedstawia półtora krzyża i krzywaśń czyli „kij krzywy”. Od herbu albo od wyrazu pospolitego, który stał się przezwiskiem potem nazwiskiem pochodzi - nazwisko Krzywaźnia (w kolejności od lewej herby drużyna, śreniawa, kopasina). W słownikach znajdujemy przymiotnik krzywaśny „nieco krzywy”. Zmiana przymiotnika krzywaśny w formę rzeczownikową Krzywaźnia jest możliwa, jak i jest uzasadnione przejście ś w ź.”

Podobnie wywodzi nazwisko dr Alina Naruszewicz-Duchlińska. Nazwisko według niej pochodzi od staropolskiego rzeczownika krzywaźń, krzywaźnia „coś krzywego”, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. I, s. 480. Tak więc nazwisko wywodzi się ze zaginionej polszczyzny. Krzywaśń, Krzywaśnia, Krzywaźnia, Krzywaźń to znak herbowy w kształcie zbliżonym do odwróconej litery S

źródło: Felicja Wysocka, Ewa Deptuchowa, Mały słownik zaginionej polszczyzny, Lexis, 2003, s.113

Pojęcie „krzywaśń” występuje także w opisie pastorału. Pastorał to laska pasterska, oznaka godności biskupiej i starożytny symbol jego władzy, nawiązuje do słów psalmu, który Boga przyrównuje do Dobrego Pasterza. Laskę pastorału wieńczy zazwyczaj esowate wygięcie, tzw. krzywaśń , zdobiona motywami roślinnymi, figurką Matki Bożej lub jakiegoś Świętego. W średniowieczu pastorały były wykonywane nieraz z kości słoniowej, później niemal z reguły ze srebra, przynajmniej krzywaśń. Pastorał jest używany przez biskupa podczas uroczystej Mszy Św.

Krzywaśń to zatem górna część pastorału znajdująca się powyżej nodusu. Składa się z prostego trzonu oraz woluty.

Ciekawą informacje znajdujemy w opisie historii wsi Słopnice, położonej jest na południe od Tymbarku, na wschód od masywów Łopienia i Mogielicy. Wieś usytuowana jest w dolinach potoku Słopnickiego i Czarnej Wody. Wieś założył król Władysław Łokietek osadzając tutaj 16 jeńców tatarskich. Pierwsza wzmianka o Słopnicach pochodzi z 1337 roku. Pomiędzy rokiem 1358 a 1373 król Kazimierz Wielki erygował tutaj parafię. W XIV wieku wieś związana była z rodem rycerskim herbu "Krzywaśny". Podobna informacje znajdujemy o początkach Łososiny Górnej zajmującej śródgórską kotlinę przy ujściu Sowliny do Łososiny opodal północnego krańca Limanowej. Początki Łososiny sięgają XIV w. (pierwsza wzmianka z 1320 r.). i wiążą się z działalnością rycerskiego rodu Krzywaśny, jak chce tradycja protoplastów i Lubomirskich, i Stadnickich zarazem.

 Słowniki:

MAŁY SŁOWNIK ZAGINIONEJ POLSZCZYZNY red. naukowa Felicja Wysocka
opracowali: Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Felicja Wysocka
Instytut Języka Polskiego PAN - Kraków, Wydawnictwo Lexis, 2003 s. 113

hasło: "krzywaśń, krzywaśnia, krzywaźnia, krzywaźń – znak   herbowy w kształcie zbliżonym do odwróconej litery S"

więcej na ten temat tutaj

herb krzywaśń
Żródło grafiki: Szreniawa (herb_szlachecki)