Dworski Park Krajobrazowy w Kużnicy Grabowskiej

CUDZE CHWALICIE, SWEGO NIE ZNACIE

 Park dworski w Kuźnicy Grabowskiej o powierzchni 1,44 hektara został ustanowiony Rozporządzeniem Wojewody kaliskiego z dnia 29 kwietnia 1987r. Park ten jest pozostałością po parku założonym prawdopodobnie w pierwszej połowie XIX w. przez ówczesnego właściciela dóbr kuźnickich hrabiego Anastazego Raczyńskiego. Z tego okresu pochodzą pierwsze wzmianki o parku. W 1884r. dobra kuźnickie przeszły w ręce rodziny Oxnerów. Na dobra te składał się zespół dworski z folwarkiem, gorzelnią i młynem. Dworek usytuowany był w pięknym parku. Do parku prowadziła droga dębowa, która odchodziła od drogi głównej Grabów - Lututów.

Aleja ta powstała pod koniec XIX w. choć nie w całości przetrwała do dnia dzisiejszego. Park swoją świetność zawdzięcza Sewerynowi Oxnerowi, który ze swych licznych podróży przywoził rozmaite sadzonki drzew i krzewów. Park został ukształtowany jako kompozycja modernistyczna o charakterze krajobrazowym, z układem promienistych szerokich alei przechodzących przez rozległe trawniki i zwarte masywy drzew oraz krzewów. W latach międzywojennych naturalny drzewostan stanowiły gradowe gatunki liściaste. Należą do nich występujące do dziś drzewa: buk pospolity, lipa drobnolistna, klon zwyczajny, dąb szypułkowy, brzoza.
O pochodzeniu wymienionych gatunków świadczą wymiary potwierdzające zaawansowany wiek drzew, np. dąb szypułkowy rosnący na dziedzińcu starego dworu (obecnie siedziba muzeum).

Pomnik przyrody – dąb Sewerynek 2004

Dąb szypułkowy

Do dnia dzisiejszego w kolekcji dendrologicznej kuźnickiego parku przetrwało siedemnaście gatunków i odmian drzew. Większość z nich to dojrzałe, czy wręcz sędziwe drzewa o walorach pomnikowych.

Popiersie Fryderyka Chopina w parku dworskim (1962)

Park otacza zabytkowe budowle rezydencji Oxnerów sięgające końca
XIX w., z tego też okresu prawdopodobnie pochodzi piękna aleja cypryskowo -
żywotnikowa ( na zdjęciu z 2004r),

dąb szypułkowy, sosna wejmutka, modrzew europejski,

 dąb czerwony, buk pospolity, jesion wyniosły, lipa drobnolistna, cyprysik groszkowy,
żywotnik olbrzymi, iglicznia trójciemiowa, świerk pospolity, brzoza brodawkowata,
robinia akacjowa.
 

Pomniki przyrody

Drzewa w sąsiednim „parku dworskim” - dwa dęby szypułkowe oraz modrzew to pomniki przyrody. Umieszczono na nich odpowiednie znaki, informujące, iż są to zabytki przyrody.

Te wiekowe drzewa stoją tuż obok dworku, należącego kiedyś do rodziny Ireny Oxner, żony twórcy polskiego elementarza Mariana Falskiego, który zapewne nie raz wypoczywał w ich cieniu.

Dąb „Józef”, upamiętnia powstańca styczniowego Józefa Oksińskiego, „Marian” prof. Mariana Falskiego, a modrzew „Długosz”  średniowiecznego założyciela Kuźnicy Grabowskiej.

Największe wrażenie robi ponad 300-letni dąb o nazwie Sewerynek na pamiątkę właściciela majątku Seweryna Oxnera szwagra Mariana Falskiego (zdjęcie z 2005).

INFORMACJA WIELKOPOLSKIEGO WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW
 Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych w 2009 r.
 11. Kuźnica Grabowska, gmina Kraszewice, po-wiat ostrzeszowski Park dworski krajobrazowy Nr rejestru: 746/Wlkp./A, decyzja z dnia 12 maja 2009 r.

Stanisław Jaszczyński - wójt gminy Skrzynki z siedzibą w Kraszewicach (1877-1930)

12 czerwca mineła 90-rocznica śmierci pierwszego po odzyskaniu niepodległości wójta gminy Skrzynki z siedzibą w Kraszewicach, Stanisława Jaszczyńskiego
( 1877 - 1930). 

Był niewątpliwym liderem miejscowej społeczności i postacią bardzo zasłużoną dla Kraszewic, o której pamięć warto zachować. O jego dziełach można przeczytać w poniższym wspomnieniu pośmiertnym zamieszczonym w  czasopiśmie Głos Gminy Wiejskiej.

Zdjęcie Stanisława Jaszczyńskiego datowane na rok 1919 w stroju strażackim pochodzi z archiwum OSP Kraszewice.

Stanisław Jaszczyński zmarł 12 czerwca 1930 roku.

Z żałobnej karty

W dniu 12 czerwca rb. zmarł nagle na udar serca śp. Stanisław Jaszczyński długoletni Wójt gminy Skrzynki, pow. wieluński.

Śp. Stanisław Jaszczyński urodził się w dniu 8 marca 1877 w Kraszewicach. Po śmierci ojca w 19 roku życia objął gospodarstwo po ojcu, które znacznie powiększył przez gorliwą i umiejętną pracę. W 1925 został wybrany na kasjera miejscowej Kasy Pożyczkowej, w 1909 zostaje wybrany na wójta gminy i ciężki ten obowiązek pełnił do śmierci z przerwą w czasie okupacji niemieckiej.

Po ogłoszeniu niepodległości śp. Stanisław Jaszczyński ponownie zostaje wybranym na wójta, który to urząd pełni do końca życia. W czasie swego urzędowania śp. Stanisław Jaszczyński gorliwie zajął się praca społeczną. W 1911 zorganizował pierwszą Straż Pożarną w tutejszej okolicy w Kraszewicach, nabył plac i wybudował ładny dom z remizą strażacką. To też idąc za przykładem Kraszewic, w wielu wsiach przy pomocy śp. Stanisława Jaszczyńskiego powstały nowe straże pożarne nie tylko w gminie ale także w sąsiedniej Kuźnicy Grabowskiej. Od chwili zorganizowania straży pożarnej w Kraszewicach do chwili śmierci pozostawał na stanowisku komendanta tej straży, którą naprawdę bardzo pokochał i był dla niej oddany całą duszą. W uznaniu zasług położonych dla pożarnictwa, Zarząd Okręgowy powiatowego Związku Straży Pożarnych powołał śp. Stanisława Jaszczyńskiego na komendanta rejonowego na dwie gminy i na tem stanowisku odznaczył się zmarły gorliwym i dobrym gospodarzem. Przy współudziale śp. Stanisława Jaszczyńskiego założono w Kraszewicach Kasę Stefczyka, której został prezesem Rady nadzorczej. Był prezesem Dozoru Kościelnego parafii Kraszewice i tu pozostawił pamiątkę swej pracy - w 1927 roku nabył dzwony, na miejsce zabranych przez okupantów-Niemców.

W czasie swojego wójtostwa nabył w Kraszewicach plac z odpowiednimi zabudowaniami gospodarskimi i pięknym domem na Urząd Gminy. W Skrzynkach zaś nabył plac i dom na szkołę. W tym tez czasie dokonał gruntownej przebudowy i remontów dwóch domów szkolnych. Jednym słowem śp. Stanisław Jaszczyński czynami swymi w pracy samorządowej i społecznej położył wiele zasług i pozostawił trwałe pamiątki swojej pracy.

Słusznie też za położone zasługi i swą prace śp. Stanisław Jaszczyński został odznaczony orderami 3-Maja i Orderem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Źródło: Głos Gminy Wiejskiej_ czasopismo poświęcone sprawom Zrzeszenia Samopomocy Gmin Wiejskich w Polsce, nr 15/1930, 15 sierpnia 1930, s. 16 

Stanisław Jaszczyński został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Kraszewicach

Więzień Auschwitz-Birkenau - Bronisław Ilski

Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau od 1991 roku tworzy źródłową bazę danych ofiar obozu. Powstaje ona w oparciu o oryginalne dokumenty SS. Znaleźć można tam informacje o Bronisławie Ilskim urodzonym w Kuźnicy Grabowskiej Ilski, Bronisław (numer więźniarski: 35441) urodzony: 1913-11-01, miejsce urodzenia: Kuźnica Grabowska, zawód: fryzjer

Losy:
1. przywieziony do KL Auschwitz 14.5.1942 r. z więzienia w Łodzi, zginął 9.7.1942 w KL Auschwitz,

 Źródło: http://www.auschwitz.org/muzeum/informacja-o-wiezniach/

Był synem Józefa Ilskiego (ur. 1867) i Antoniny z Małeckich (1870-1941). Miał ośmioro starszego rodzeństwa (Katarzyna 1890–1973, Józef ur. 1893, Marianna ur. 1895,  Antoni 1897–1973, Józefa 1900–1901, Stefan  ur.1902, Stanisława  ur. 1905, Bronisława ur.1908)

Ks. Piotr Gutman (proboszcz Kraszewic w latach 1887-1907)

Piotr Gutman urodził się 26 VI 1857. Ukończył gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim.  Po ukończeniu seminarium włocławskiego 29 lutego 1880 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Chościak - Popiela. Następnie został skierowany do pracy duszpasterskiej jako wikariusz w następujących parafiach: Warta, Tuszyn (1881), Włocławek (1882), i Piotrków Trybunalski (1883). Na ostatnim wikariacie w 1883 r. przejął także obowiązki notariusza w miejscowym konsystorzu z uposażeniem 150 rubli. Po trzech latach pracy na wspomnianym stanowisku swoje obowiązki przekazał drugiemu wikariuszowi parafii piotrkowskiej. 1 marca 1886 r. został mianowany administratorem parafii Wieruszów, skąd 5 listopada 1887 r. przeniesiono go na probostwo do Kraszewic w dekanacie wieluńskim oficjalacie kaliskim.

Na tej ostatniej parafii dokończył budowę miejscowego kościoła parafialnego. Jego wzniesienie w latach 1882-87 prowadził ks. Piotr Kobylański. Popadł jednak w konflikt z parafianami i został przeniesiony do Godziesz. 

 

Zdjęcie ks. Piotra Gutmana pochodzi ze zbiorów p. Jakuba Stolarka, (któremu składam podziękowania za jego udostępnienie). z pamiątkowego tabla - Pamiątka uroczystego obchodu pierwszej setnej rocznicy koronacji cudownego obrazu św. Józefa w Kolegiacie Kaliskiej 31 maja-8 czerwca 1896

 

W Kraszewicach ks. Gutman naraził się poważnie władzom carskim za namawianie ludności, aby żądała wprowadzenia języka polskiego do pracy kancelaryjnej w gminie Kuźnica Grabowska. Naczelnik Powiatu wieluńskiego 29 grudnia 1905. powiadomił gubernatora kaliskiego że pod wpływem proboszcza parafii Kraszewice, powiatu wieluńskiego księdza Piotra Gutmana, uchwałą gminy Kuźnica Grabowska z 27 listopada 1905 żąda całkowitego wprowadzenia do tego urzędu gminnego języka polskiego, także do sądu gminnego, do szkół powszechnych i do akt urzędu stanu cywilnego. Donosząc o powyższym, naczelnik dodawał, że usunięcie z Kraszewic księdza Piotra Gutmana albo jego zaaresztowanie wobec wpływu jaki ma na parafian, mogłoby wywołać niepożądane następstwa, dlatego prosił o wezwanie go do Kalisza i wydanie tam odpowiedniego zarządzenia.

W dwa lata po tych wydarzeniach zmarł 4 stycznia 1907 r. w Kraszewicach. Pełnił funkcje proboszcza w Kraszewicach przez 19 lat. Był także kanonikiem honorowym Kolegiaty Kaliskiej. Został pochowany na cmentarzu w Kraszewicach.

Tekst biogramu zgłoszony do kolejnej edycji Słownika Biograficznego Południowej Wielkopolski

Bibliografia biogramu:

S. Karwowski, Grabów w dawnej ziemi wieluńskiej, Poznań 1890, s.11

P. Kubicki, Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i ojczyzny w latach 1861-1915, cz. 3, t. 2, s. 19. 
W. Wlaźlak, Organizacja i działalność Konsystorza Foralnego Piotrkowskiego w latach 1819-1918, Częstochowa 2009

A tak  wspominał ks. Piotra Gutmana proboszcza parafii kraszewickiej leśniczy p. Roman Plewiński (1886-1977) rodem z Kraszewic.

 
Skan - Twój Puls Tygodnia nr 31 (561)  z 30.07.2013r s. 22


 W 1891 ks. Gutman zapisał się w poczet członków rzeczywistych Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim

Tydzień [Piotrków nr 51 8 (20) grudnia 1891] http://docplayer.pl/3706734-Wydawnictwa-gwiazdkowe.html

W 1898 roku Ks. Piotr Gutman brał udział w uroczystościach odpustowych opieki św. Józefa w kościele Panny Maryi w Kaliszu.

 

Źródło: Przegląd Katolicki. 1898.06.30 R.36 nr 26 s.15   
www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=259457

Ks. Piotr Kobyliński (proboszcz 1882-1887) - pierwszy budowniczy kraszewickiego kościoła

Zdjęcie ks. Piotra Kobylińskiego pochodzi z pamiątkowego tabla - Pamiątka uroczystego obchodu pierwszej setnej rocznicy koronacji cudownego obrazu św. Józefa w Kolegiacie Kaliskiej 31 maja-8 czerwca 1896 

 Parafialny kościół w Kraszewicach p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła został wybudowany w latach 1882-1907.  Budowę rozpoczął w 1882 roku proboszcz Piotr Kobyliński według projektu Józefa Chrzanowskiego.

Po pierwszym budowniczym  świątyni  w Kraszewicach pozostało szereg pamiątek.

Tablica erekcyjna kościoła w Kraszewicach - kamień węgielny znajdująca  się ona na zewnątrz kościoła, z tyłu ołtarza głównego poświęcona 20 czerwca 1882 roku przez ks. Leopolda Wałowskiego proboszcza parafii Godziesze (ur. 1820 - zm. 1.04.1888 r w Godzieszach Wielkich) , w obecności proboszcza parafii Kraszewice ks. Piotra Kobylińskiego i parafian.

Tak Przegląd Katolicki opisywał jej wmurowanie:

W d. 19 czerwca wieczorem, proboszcz miejscowy w obecności parafjan umieścił w fundamentach tam, gdzie ma być wielki ołtarz, krzyż drewniany w kwiaty ubrany. Następnego dnia, umieszczony na stole w kościele kamień węgielny, ubrany w kwiaty, wynieśli kapłani, ks. Gerlach i miejscowy proboszcz w processji, wobec pięciu kapłanów i mnogiego ludu przy śpiewie znanego psalmu „Kto się w opiekę,“ przy pomocy parafjan kamień ów także dźwigających w processji, na miejsce poprzednio oznaczone. Tu po poświęceniu takowego i fundamentów umieścił go celebrujący ks. Wałowski w miejscu oznaczonem. Pod kamień, w przygotowanym otworze, zachowano w dwóch puszkach szklannej i blaszanej spisany na pargaminie, a przez obecnych członków komitetu budowlanego i wszystkich kapłanów podpisany protokół tej czynności, mający objaśnić potomność o dwóch tych obrzędach. Dokument zamurowany zawierał opis dziejów tutejszej parafji, dwóch poprzednich kościołów i obecnego stanu parafji pod względem moralnym i materjalnym.

Z tego okresu  zachowały się w kościele dwa neogotyckie konfesjonały oraz ambona z r.1886 roku.  Pamiątką po ks. Kobylińskim jest także marmurowa chrzcielnica, na której widnieje napis: Staraniem Księdza Kobylińskiego. Ofiara Matek parafii Kraszewice 1886 r.  

Kościół w Kraszewicach ( widok obecny)

Warto zapoznać z biogramem ks. Piotra Kobylińskiego:

Źródło: St. Małyszko, Słownik biograficzny Wielkopolski Południowo-Wschodniej Ziemi Kaliskiej, t.2, Kaliskie Tow. Przyjaciół Nauk  2003, s.104-105,

"Ks. Kobyliński Piotr (1814-1896)

Urodził się 15 czerwca 1814r. w Środzie. Ukończył Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu 
i w 1835 r.  wstąpił do Seminarium Duchownego we Włocławku. W 1836 przeniósł się na Wydział Teologiczny Uniwersytetu Warszawskiego. Święcenia kapłańskie przyjął  29 kwietnia 1838 r.
 i w latach 1839-1942 pełnił posługę duszpasterską  jako wikariusz paraf. św. Mikołaja w Kaliszu,
a następnie parafii  NMP w Kaliszu. W 1844 został  proboszczem w podlaskim Dobrzecu. Za pomoc w przerzucie przez granicę ludzi do przygotowywanego przez Ludwika Mirosławskiego powstania został w 1846 aresztowany i skazany na zsyłkę na Sybir. Karę tę zamieniono na 3-letni pobyt w klasztorze w Lipnowie „dla zdrożnych księży’’. Na probostwo w Dobrzecu powrócił w 1849 i nadal angażował się w działalność społeczno-patriotyczną i oświatową wśród parafian, a później  pracę badawczą i publicystyczną. W 1861 r. wybrany został członkiem Kaliskiej Rady Powiatowej: pełnił funkcję wizytatora szkół elementarnych i szpitali. Wyznaczony był także na prezesa komitetu „Straż Bezpieczeństwa” na teren pow. kaliskiego w 1865r. prowadził poszukiwania grobu księcia kaliskiego Mieczysława Starego i rozpoczął publikacje artykułów historycznych w „Tygodniku Katolickim Grodziskim” m.in. Kalisz pod względem religijnym. W latach 1851-54 był dziekanem kaliskim, od 1857 kanonikiem kolegiaty kaliskiej. Okresowo pełnił funkcję egzaminatora prosynodalnego asesora i sędziego surrogota konsystorza kaliskiego. W wyniku ciągłego nacisku carskiej Komisji Rządowej przestał być w 1866 r. proboszczem w przygranicznym Dobrzecu i został administratorem paraf.
w Małym Kliczkowie, a w 1882 w Kraszewicach. Tego roku  został archidiakonem kolegiaty kaliskiej, późn. (1891?) prałatem.

W Kraszewicach pobudował w latach. 1882-88 kościół p.w.św.św. Piotra i Pawła, a w 1888 został proboszczem paraf. w Goszczanowie i wkrótce opracował jej monografię.

Z kolei w 1891 roku objął probostwo w Błaszkach i doprowadził do konsekracji miejscowego kościoła p. w . św. Anny.

Zmarł 15 czerwca 1896 roku w Błaszkach i przy manifestacyjnym udziale tysięcy wiernych został pochowany na cmentarzu parafialnym.

Bibliografia biogramu zamieszczonego w SbWP-WZK:

Parczewski A. J., Ks. Piotr Kobyliński, Kaliszanin 1888 nr 47;

Ciesielski M. Ś. P. ks. prałat Piotr Kobyliński, Gaz.  Kal. 1896 nr 40, 41;

Tuzin R., Błaszki „Wzgórze Anny”. Błaszki 2000- Kaliszanin 1892 nr 43; Tyg. Katol. Grodz. 1865 nr 50 i nast.-

Szatko S., Dobrzec w dziejach przeszłości. 1964. Biuro paraf. w Dobrzecu, maszynopis"

 Zdjęcia nagrobka ks. Piotra Kobylińskiego z cmentarza w Błaszkach autorstwa p. Magdaleny Jeziornej, której składam podziękowania za ich udostępnienie.

 

Warto przeczytać jeszcze:
Artykuł autorstwa Marka Króla w Kurierze Błaszkowskim nr 2 (22) 2016 s.20
Ksiądz, który nie bał się cara

 

Szereg informacji z pobytu ks. Kobylińskiego w Goszczanowie możemy przeczytać http://sieradzkiewsie.blogspot.com/2013/05/goszczanow.html