Pomnik Marszałka Piłsudskiego w Kraszewicach

Odsłonięcie  pomnika Marszałka w Kraszewicach odbyło się w 1930 roku

Przed pomnikiem gromadzono się także w dniu Imienin Marszalka.

Powrót Marszałka

Dzieje kraszewickiego obelisku

Opracował zespół uczniów ze Szkoły Podstawowej im. Mariana Falskiego w Kraszewicach pod opieką Agnieszki Chowańskiej i Artura Chowańskiego

WYBIERAMY…

Wybraliśmy obiekt, a właściwie obiekt wybrał nas. W codziennej drodze do szkoły mijamy miejsce pamięci narodowej – pomnik poświęcony Józefowi Piłsudskiemu i bohaterom wojny polsko – bolszewickiej 1920 roku.

Stoi on w reprezentacyjnym miejscu wsi. Plac Wolności to niewielki skwer między Szkołą Podstawową im. Mariana Falskiego w Kraszewicach a neogotyckim kościołem pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła. W roku 2006 ten dość zaniedbany zakątek uporządkowano w ramach projektu „Powrót Marszałka”. Placyk wokół zasadzonego w 1918 roku Dębu Wolności wybrukowano, założono trawniki, ustawiono ławeczki i stylowe latarnie. Warto wyjaśnić, że określenie „powrót” jest w pełni uzasadnione. Pomnik stał w tej części wsi już w roku 1930 – wtedy tuż przed nieistniejącym dziś drewnianym budynkiem Szkoły Powszechnej w Kraszewicach.

                     

Nim stanął pomnik… Historia kraszewickiego obelisku

1918 – po 123 latach niewoli Polska odzyskuje niepodległość1920 – wojna polsko – bolszewicka; wśród legionistów Józefa Piłsudskiego walczy i ginie dziesięciu kraszewiczan:

- Józef Dębski , młynarz

- Józef Jańczak, robotnik

- Wacław Jaszczyński, robotnik

- Idzi Łuszczak , rolnik

- Adam Krawczyk, rolnik

- Wincenty Nowak ,rolnik

- Józef Plewiński , rolnik

- Marcin Stępień , robotnik

- Herszlik Szmulewicz ,krawiec

-Wiktor Woźniak, robotnik

1930 – na terenie Szkoły Powszechnej w Kraszewicach staje pomnik poświęcony Marszałkowi i bohaterom wojny 1920 r.

1939 – wybucha druga wojna światowa – mieszkańcy demontują i zakopują w ziemi tuż przy szkole części pomnika

2000 – przy okazji prac budowlanych wokół szkoły kamienie zostają wydobyte

2006 - staraniem kraszewiczan pod kierunkiem pana Stanisława Kocemby, sołtysa, obelisk ponownie staje na placu Wolności

11 XI 2006 – podczas uroczystości z okazji Narodowego Święta Niepodległości następuje powtórne odsłonięcie pomnika – monument staje w cieniu zasadzonego w roku 1918 Dębu Wolności. Uroczystość poprzedziła msza święta w pobliskiej świątyni odprawiona przez księdza proboszcza Tadeusza Małolepszego i odegranie hymnu narodowego . „Mazurka Dąbrowskiego” słuchano w wykonaniu orkiestry dętej miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej. O historycznych związkach kraszewickiej drużyny pożarniczej z pomnikiem świadczą przedwojenne fotografie.

            

 Ważne dla lokalnej społeczności wydarzenie upamiętniła też miejscowa prasa  ( Puls Tygodnia,  listopad 2006).             

                       

          

    W naszych oczach – prace uczniowskie dotyczące pomnika

     Opisuję pomnik, który stanął na placu Wolności. Upamiętnia Józefa Piłsudskiego i jego żołnierzy, pochodzących z naszej wsi.

            W 10 lat po wojnie z bolszewikami pomnik ten wystawiono po raz pierwszy. W 1939 roku kraszewiczanie byli zmuszeni ukryć obelisk z powodu wybuchu drugiej wojny światowej. Po 61 latach kamienie wydobyto. Do roku 2006 „ błąkały się” to tu, to tam. W końcu zdecydowano się pomnik odnowić.11 listopada 2006 roku nastąpiło uroczyste odsłonięcie. Monument jest dość wysoki. Składa się z trzech części. Głazy obłożono chropowatym piaskowcem. Na szczycie umieszczono orła  w koronie wytopionego z miedzi. W górnej części pomnika znajduje się płaskorzeźba – medalion z podobizną Józefa Piłsudskiego oraz dwie pamiątkowe tablice. Wyżej umiejscowiona głosi: „W roku 1930 pierwszemu Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu, budowniczemu Polski odrodzonej w dziesiątą rocznicę wyzwolenia ojczyzny od najazdu bolszewickiego. ”Niżej przymocowano oryginalną ( z 1930 roku) tabliczkę z nazwiskami żołnierzy. Listę otwiera dedykacja: ”Padli na polu chwały, odpierając z granic państwa polskiego pod wodzą Józefa Piłsudskiego nawałę najeźdźców w latach 1918/1920.”

Wśród nazwisk uwagę zwraca „Herszlik  Szmulewicz”. To żydowski krawiec, mieszkaniec  przedwojennych Kraszewic. Stanął do walki w obronie Polski, tak jak uczynili to pozostali żołnierze.

    Po tylu latach powinniśmy być wdzięczni ludziom, którzy walczyli o to, abyśmy mogli mówić w języku ojczystym, chodzić do polskiej szkoły i żyć w wolnym, demokratycznym państwie. Musimy szanować tę historyczną pamiątkę.        

 

                                              

 Opisywany przeze mnie obiekt to pomnik pamięci narodowej w naszej wsi. Położony jest w centrum miejscowości ,na placyku wyłożonym kostką. Na tyłach obelisku rośnie Dąb Wolności, który jest świadkiem naszych dziejów.

   W 1918 roku Polska odzyskała niepodległość, a w 1920 roku stoczyła wojnę z bolszewikami. Dziesięć lat po wojnie pomnik postawiono po raz pierwszy. W 1939 roku ,gdy wybuchła druga wojna światowa, kraszewiczanie ukryli pomnik, zakopując  go w ziemi. W 2000 roku mieszkańcy Kraszewic wydobyli kamienie z ziemi. W roku 2006 ustawili je na placu Wolności. Po 76 latach pomnik został odnowiony.

 Obelisk ma około trzech metrów wysokości. Złożony jest z trzech głazów obłożonych piaskowcem koloru beżowego. Płyty w dotyku są gładkie, a częściowo chropowate. Monument zdobi orzełek, medalion – podobizna Józefa Piłsudskiego i tablica ze spisem nazwisk bohaterów wojny 1920 roku. Wokół  leżą kolorowe wiązanki kwiatów i płoną znicze.

     Moim zdaniem obelisk jest bardzo piękny. Wywiera duże wrażenie na mieszkańcach Kraszewic i na turystach, dlatego że czci pamięć mieszkańców, którzy polegli za naszą wolność.

       SZUKAMY…       DBAMY….

   Niezwykle dzieje obelisku przybliżył nam sołtys Kraszewic, pan Stanisław Kocemba. Spotykamy się na co dzień, bo mieszka on w sąsiedztwie pomnika ,jego wnuki są naszymi szkolnymi kolegami, a od kilku lat pan sołtys jest honorowym gościem szkolnych obchodów  Narodowego Święta Niepodległości. Uczestniczy w nich jako widz, ale przede wszystkim  inicjator restauracji i ponownego wzniesienia pomnika.    

           

Pan Stanisław Kocemba wśród publiczności na poranku niepodległościowym 12 XI 2009 ( w brązowym garniturze)

 Jako „sąsiedzi” dbamy o skwer otaczający pomnik. Porządkujemy teren nie tylko w dniu Sprzątania Świata – grabimy, sadzimy kwiaty. Z okazji świąt państwowych czy kościelnych składamy pod pomnikiem kwiaty i zapalamy znicze.

     Tradycją są też lekcje  historii, języka  polskiego i godziny wychowawcze poświęcone    obeliskowi. W listopadzie tego roku uczestniczyliśmy w konkursie niepodległościowym. Wśród pytań znalazły się także te, które dotyczą Józefa Piłsudskiego i jego legionistów.

Uczniowie jednej z klas wykonali makietę pomnika.   

    

  Zbierając  informacje rozmawialiśmy z panem Stanisławem Kocembą, korzystaliśmy z archiwum szkoły (kroniki: szkolna i klasowe, zbiory zdjęć, okolicznościowe artykuły prasowe, strona internetowa szkoły www.kraszewice.boo.pl.

Historia ostatnich właścicieli dworku w Skrzynkach

opracowanie: p. Przemysław Błach

Leontyna Marianna Klimczak z domu Cieluch, ur. 15 sierpnia 1884 we wsi Bieniec w parafii Dzietrzniki (woj. Łódzkie), jako córka Leona Cielucha, który był młynarzem z Pątnowa i Anieli z Musiałowiczów. Pani Leontyna miała trzech braci i jedną siostrę: Teofila, Józefa, Juliana i siostrę Anielę, Leontyna była z rodzeństwa najmłodsza. Zawarła związek małżeński 08 stycznia 1923 roku w Pątnowie z Hipolitem Klimczakiem, który urodził się 13 sierpnia 1870 we wsi Wiewic, woj. Łódzkie. Rodzicami jego byli Józef Klimczak oraz Kunegunda Wojtała. Gdy zawiera związek małżeński z Leontyną, był wdowcem. Z małżeństwa tego urodziła się córka o imieniu Maria Barbara Klimczak, która urodziła się 1 czerwca 1924 roku we wsi Grześka, gmina Wieruszów. Po narodzeniu córki rodzina Klimczaków osiedla się we wsi Skrzynki koło Grabowa nad Prosną, kupując ziemię i zabudowania dworskie w tej miejscowości od Leona i Haliny Bronikowskich. Rodzina nie cieszy się zbyt długo swą miłością do córki, gdyż ta umiera dnia 19 marca 1929 roku w Poznańskim szpitalu mając zaledwie 5 lat. Po kilku latach rodzinę dosięga kolejna tragedia, mąż pani Leontyny ginie tragicznie dnia 19 sierpnia 1952 roku w Skrzynkach, podczas młócenia zboża kieratem. On i ich córka zostali pochowani na cmentarzu w Giżycach. Po śmierci córki do domu rodziny Klimczaków, została przygarnięta przez panią Leontynę, Jadwiga Kedzierska, która urodziła się 1 września 1892 roku w Nieszkodni (woj. Wielkopolskie) jako córka Józefa Kedzierskiego i Marianny z Osinów. Jadwisia tak ją nazywano, służyła u Księdza Proboszcza Aleksandra Żórawskiego w Giżycach. Podczas napaści na księdza i jego tragicznej śmierci 6 kwietnia 1932 roku, Jadwiga zostaje ciężko pobita kolbami od broni przez bandytów, którzy zabili ks. Proboszcza. Złamano jej wtedy obojczyk oraz uszkodzono narządy wewnętrzne. Po odzyskaniu przytomności w szpitalu, nie wróciła do pełni zdrowia, po czym została przygarnięta przez Leontynę do dworku w Skrzynkach, gdzie pomagała jej w gospodarstwie. Do 1966 roku Jadwiga i pani Klimczak mieszkały w miejscowości Skrzynki. U schyłku życia obie zostały zabrane przez siostrzeńca Leontyny, Witolda Tkaczyńskiego do rodzinnych stron pani Klimczak do Pątnowa, gdzie umiera, w szpitalu we Wieluniu Jadwiga 23 stycznia 1967, jej miejsce pochówku jest nieznane. Cztery lata później w 3 września 1971 roku w Pątnowie umiera Leontyna, jej ostatnią wolą było, aby spoczęła w rodzinnym grobie obok męża i córki, na cmentarzu parafialnym w Giżycach, który został odnowiony przez mieszkańców Skrzynek. Na nowej tablicy nagrobnej została upamiętniona także Jadwiga Kedzierska i odnowiona została piękna figura anioła znajdująca się na nagrobku.

Gospodarstwo w Skrzynkach było pozostałością po dworze, które potocznie było nazywane resztówką. Po wyjeździe kobiet w 1966 roku ze Skrzynek, zabudowania oraz część ziemi zostało sprzedane przez siostrzeńca pani Leontyny Witolda, panu Stefanowi Godfrydowi, którzy przebudował dworek na budynek mieszkalny, który stoi do dziś. Pozostałą część ziemi tego majątku sprzedano wśród mieszkańców Skrzynek.

Skrzynki 10 lipca 2021.

Poniżej nagrobek przed renowacją

Historia rodziny Dziewickich

W czasie II wojny światowej praca przymusowa stanowiła jedną z głównych metod pozyskiwania taniej siły roboczej w Niemczech dla przemysłu i rolnictwa, a zarazem jedną z form eksterminacji ludności terytoriów podbitych przez III Rzeszę. Szkolna praca (1994) z historii naszego regionu autorstwa p. Katarzyny Zaręba (de domo Ilska).

Historia rodziny Dziewickich

Moi pradziadkowie Maria (ur. 04.07.1924r.) i Adolf (ur. 25.06.1917r.) Dziewiccy poznali się na robotach przymusowych w Niemczech.

Na zdjęciu znajduje się Maria Dziewicka na robotach przymusowych w Niemczech wraz z przyjaciółmi.

Dziadek Adolf pochodził z Nałęczowy, okolic Kazimierza nad Wisłą, a babcia z Jeleni.

Na zdjęciu znajduje się Adolf Dziewicki na robotach przymusowych w Niemczech wraz z kolegą.

Certyfikat na robotach przymusowych w Niemczech

książeczka pracy

Rodzice babci Władysława i Antoni Pol przed wybuchem wojny wyjechali do Francji w poszukiwaniu pracy.
Wojna uniemożliwiła powrót do kraju. Całą okupację spędzili we Francji nie mając kontaktu z rodziną. Siostra praprababci Władysławy została wezwana na posterunek żandarmerii w Kuźnicy Grabowskiej
i rozstrzelana.
Po wojnie pradziadkowie wrócili do kraju i pobrali się. Dziadek Adolf zmarł (07.08.2005r.), a babcia żyje do dziś.

Powyższe informacje zostały spisane na podstawie wiadomości mojej prababci Marii Dziewickiej.

Katarzyna Ilska (15.01.1994r.)

Polska Macierz Szkolna i Kółko rolnicze w Kraszewicach -1906

Polska Macierz Szkolna była organizacją kulturalno-oświatowa działająca na terenie Królestwa Polskiego, a potem także na obszarze całej II Rzeczypospolitej w latach 1905-1907 i 1916-1939.W 1907.  Polska Macierz Szkolna była największą organizacją oświatową w Królestwie Polskim, liczyła wówczas ponad 900 kół zrzeszających 110 tys. członków. Jedno z takich kół działało na terenie parafii Kraszewice.

Źródło: Gazeta Kaliska  informacyjno-anonsowa R.14, nr 346 (15 grudnia 1906) s.2

Ks. Władysław Adamus (1904- 1945 ?) rodem z Głuszyny, kapłan czajkowski

Nie wyjaśnione do dziś pozostają losy czajkowskiego kapłana ks. Władysława Adamusa.

Urodził się 17 grudnia 1904 w Głuszynie, jako syn Józefa (1859-1923) i Jadwigi z domu Sip (1865-1941). Chrzestnym był ks. Jan Cesarz wikariusz parafii w Kraszewicach. Chrztu udzielił proboszcz ks. Piotr Gutman.

akt urodzenia Władysława Adamusa.

27 maja 1927 uzyskał Świadectwo Dojrzałości po ukończeniu Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu.

W latach 1929-34 studiował w Seminarium Duchownym w Częstochowie oraz filozofię i teologię na na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Święcenia kapłańskie przyjął w 29 czerwca 1934 roku. 

książeczka kapłańska ks. Władysława Adamusa

Był przyjacielem ks. Romana Pytlawskiego (proboszcza Czajkowa). Od 1934r do 1937. był wikariuszem w Przystajni, potem krótko w Parzymiechach  a w latach (1937 -1941) w Nowej Brzeźnicy. 

W lipcu 1941 uczestniczył w pogrzebie swojej matki -Jadwigi.

Wraz z innymi kapłanami został aresztowany 7 października 1941 roku. Jako jedyny zbiegł z transportu księży do Dachau na teren Generalnego Gubernatorstwa. W czasie wojny działał w AK.
Ks. Adamus po ucieczce z transportu do Dachau ukrywał się w klasztorze Sióstr Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego w Radziechowicach lub w ich pobliżu. Pełnił tam funkcję ogrodnika.

Po zakończeniu okupacji administrował parafią makowską a od 21 marca 1945 roku parafią Czajków. 19 kwietnia 1945 uległ wypadkowi samochodowemu w Katowicach, gdzie udał się po zakup szat i naczyń liturgicznych. Tam też był hospitalizowany. Wg ustnego przekazu został najechany przez żołnierzy sowieckich.

Po opuszczeniu szpitala miał spotkać się z rodziną na stacji kolejowej w Grabowie. Od 11 maja wszelki ślad po nim zaginął. Podejmowane przez rodzinę  oraz IPN poszukiwania nie dały żadnego rezultatu.

Multimedialna lekcja historii - 17 września 2021

82 lata temu - 17 września 1939 r. tocząca ciężkie walki obronne z niemiecką agresją Polska, została zaatakowana od wschodu przez Związek Sowiecki. Żołnierze polscy uznani zostali za więźniów i zamknięci w obozach. Na ponad 21 tysiącach oficerów dokonano zbrodni wojennej. Wśród nich byli nauczyciele kuźnickiej szkoły: Antoni Górecki i Jan Rakowski. Uczniowie SP w Kuźnicy Grabowskiej uczcili pamięć zamordowanych nauczycieli i zapoznali się podczas multimedialnych zajęć historycznych z ich tragicznym losem na tle historii naszej ojczyzny.

Więcej na ten temat można przeczytać na: Szkice historyczne - Jerzy Krzywaźnia: Zbrodnia Katyńska wpisana w historię Kuźnicy Grabowskiej

Straż Ogniowa Ochotnicza w Giżycach (1924)

Z Giżyc, wsi kościelnej nad rzeką Prosną w powiecie kaliskim, piszą do nas:

Przed dwoma niespełna laty w Giżycach została założona straż ogniowa ochotnicza, ale z końcem pierwszego roku istnienia chyliła się ku upadkowi. Nie chcę tu n niczyich błędów wytykać, więc nie będę się rozwodził nad tym dlaczego tak było, a lepiej przedstawię odrazo, jak się dziś straży powodzi.

Otóż w tym roku 
 1) ukończono budowę szopy na narzędzia strażackie.
 2) kupiono za kilkaset złotych sikawkę najnowszej bodowy,
 3) sprawiono umundurowanie dla całej straży itp. , a wszystko tak ładnie i składnie, że trzeba podziwiać. iż na to wszystko starczy straży zasobów

 Inne straże okoliczne są o parę lat starsze od giżyckiej, a daleko im do niej; nieprędko jeszcze dojdą do tego mienia i porządku, jakim się ona może poszczycić. Wszystko to zależy od dobrego zarządu. gdy dobry zarząd to i dobra straż, bo, jak się to mówi " jaki pan, taki i kram " Ale muszą także być ludźmi dobrej woli wszyscy członkowie bo bez tego choćby najlepszy był zarząd. to sam nic nie zrobi,

Obecnie na czele straży giżyckiej stoi jako przewodniczący ksiądz prałat Sadowski, właściciel Giżyc. Jest to wielki działacz społeczny pomimo podeszłego wieku zawsze wesół i dzielny. 

Straż giżycka bardzo wiele  mu zawdzięcza. Ksiądz prałat nie tylko strażą się zajmuje. ale i wielu innymi sprawami społecznymi dla ulg i i dobra ubogiej ludności; to też wszyscy w okolicy, znający jego działalność, pragną, aby mu Pan Bóg jak najdłużej użyczał zdrowia. Naczelnikiem straży jest urzędnik gospodarski tegoż księdza prałata Mucha, człowiek godzien najgłębszego zaufania, zarówno jak zastępca jego Wiatrowski.

W dniu 6-ym sierpnia przypadł odpust w parafii Giżyckiej, więc po nieszporach urządzono w parku zabawę na korzyść straży, a wieczorem odbyło się przedstawienie" teatralne, potem bawiono się do rana bardzo wesoło, ale przyzwoicie, nie tak, jak to bywa na innych zabawach, gdzie bójki się toczą. I ja, który to pisę, jestem strażakiem, ale z innej straży, z dębicko-skrzyneckiej, i nie piszę w tym celu. aby  wychwalać straż giżycką. Co innego mam na myśli: widzę, że niektóre straże w tej okolicy chylą się ku upadkowi, i myślę, że przykład straży giżyckiej może im się przydać i stać się dla nich zachętą. 

Skalec

Źródło: Gazeta Świąteczna R.44, nr 2274 (31 sierpnia 1924)