Dzieje parafii Czajków cz.5. Organista Stefan Bilski (1886-1947)

Czajkowski kościół w okresie okupacji został zamknięty ale nie zniszczony a jedynie okradziony z paramentów liturgicznych. Plebania została została zajęta na siedzibę żandarmerii. Księgi metrykalne i inne dokumenty zostały zniszczone. Jedynie raptularze ksiąg metrykalnych (1919-1941) uratował i przechował organista Stefan Bilski (1886-1947), który spoczywa wraz z małżonką Kazimierą z domu Chałupka (1891-1975) na czajkowskim cmentarzu. Małżonkowie zawarli ślub w Iwanowicach w 1911 roku.

Mieszkańców parafii w znacznej części wywieziono na roboty do Rzeszy. Ci co pozostali po posługę duszpasterska musieli udawać się do Wielunia i Charłupii Wielkiej, narażając się na represje Niemców. Od ok. 1944 roku chrztów udzielał ks. Kubica wikariusz z Rudy.

ps
będę wdzięczny za uzupełnienie informacji o  Stefanie Bilskim, także za zdjęcie

Dzieje parafii Czajków cz.4. Ks. Roman Pytlawski proboszcz w latach 1936-1941.

Kolejnym proboszczem czajkowskiej parafii w latach 1936-1941 był ks. Roman Pytlawski. Urodzony 12 lutego 1886 r. w Szczekocinach, świecenia kapłańskie przyjął 5 kwietnia 1919. Szczególny nacisk kładł na kształtowanie świadomości katolickiej. W 1939 roku pełnił także funkcje wizytatora lekcji religii w dekanacie wieruszowskim. Po wybuchu wojny teren parafii Czajków został włączony do Kraju Warty, gdzie sytuacja Kościoła Katolickiego była najtrudniejsza. Ks. Roman Pytlawski 6 października 1941 został aresztowany przez Niemców i osadzony w obozie przejściowym w Konstantynowie. Od 30 października 1941 więziony w Dachau – nr. obozowy 28322, zginął w transporcie inwalidów z 20 maja 1942. Jak podaje Martyrologium polskiego duchowieństwa  urzędowa data zgonu kapłana została ustalona na 4 lipca 1942. Rok przed aresztowaniem (12 maja 1940r.) nominację na wikariusza parafii Czajków uzyskał Stanisław Pytlawski (ur. 26 listopada 1915 roku w Szczekocinach), dla którego ks. Roman Pytlawski był stryjem i ojcem chrzestnym. 

Ks. Roman Pytlawski został upamiętniony na pomniku ku czci ofiar wojen światowych w centrum Czajkowa. 
W latach 1927-36 był proboszczem parafii pw. Św. Marii Magdaleny w Łyskornii.

Dzieje parafii Czajków cz.3. Ks. Jan Smaga proboszcz w latach 1926-1936.

Następcą ks. Tarchalskiego został ks. od 1926r. ks. Jan Smaga (ur. 22.11.1881, wyśw. 1906r), który pracował w parafii przez okres 10 lat (1926-1936) zasłużył się organizowaniem duszpasterstwa stanowego w ramach Stowarzyszeń i Akcji Katolickiej. W latach 1936-39 był proboszczem w parafii Ręczno.

Na bramie cmentarnej w Czajkowie widnieje data 1928

Szematyzmy Diecezji Częstochowskiej przynoszą nam informację  na temat ludności naszej parafii.

Lata	Ogółem	katolicka	niekatolicka	żydowska
1931- 1932	4506	4400	50	56
1934-1936	4570	4460	50	60
1939	5863	5753	50	60

Dzieje parafii Czajków cz.2. Ks. Edmund Tarchalski proboszcz w latach 1923-1925.

W 1923 roku funkcje proboszcza czajkowskiej parafii objął ks. Edmund Tarchalski ( ur. 25.10.1874 Kalisz). Święcenia kapłańskie przyjął w 1898.

Niedługo po przybyciu do parafii 15 września pochował na cmentarzu w Czajkowie swoją matkę Sabinę z Lewandowskich Tarchalską.

28 października 1925 parafia Czajków została włączona do dekanatu wieruszowskiego nowo powstałej diecezji częstochowskiej. Parafia liczyła wtedy 4300 wiernych. 

 

Mimo słabego zdrowia ks. Tarchalski rozwijał pracę duszpasterska i umacniał wspólnotę parafialną.
Zmarł 15 czerwca 1926 roku w wieku 53 lat i został pochowany obok matki na cmentarzu w Czajkowie. Probostwo po jego śmierci w 1926 było nie obsadzone a parafią kierował wikariusz Wincenty Śliwiński (ur. 15.07.1900r. wyświęcony w 1926r. ).

Na zdjęciach nagrobki z cmentarza w Czajkowie.

Ps. 

Edmund Piotr Tarchalski był synem Kacpra Tarchalskiego (1840-1891) pochowanego w Kaliszu i wspomnianej w poście Sabiny Lewandowskiej. Miał brata Antoniego (1870-1947) również pochowanego na Cmentarzu Miejskim w Kaliszu.

W 1901 pełnił funkcje wikarego parafii Służewo,  a w latach 1902-1909 ks. Edmund Tarchalski był proboszczem parafii Zgłowiączka. Po 1909 przeszedł na probostwo do Samarzewa.

Dzieje parafii Czajków cz.1. Ks. Stanisław Masłowski proboszcz w latach 1919-1922.

      Początkowo Czajków należał do parafii w Giżycach, gdzie kościół został niefortunnie zlokalizowany na północno- zachodnim skraju rozległej parafii giżyckiej. Dlatego mieszkańcy wsi najdalej położonych od kościoła parafialnego: Kraszewic, Czajkowa, Kuźnicy Grabowskiej, Głuszyny w 1641 r. zbudowali mały, drewniany kościółek w Kraszewicach. Kościół ten był uważany przez władze kościelne jako filialny w stosunku do giżyckiego kościoła parafialnego. Od tego czasu toczył  się spór o odrębną parafię w Kraszewicach. Niektórzy proboszczowie parafii giżyckiej, w tym sporze solidaryzowali się z ludnością oddalonych od Giżyc miejscowości. Przykładem takiego stanowiska, popartego konkretną decyzją, było postanowienie ks. Ludwika Krajewskiego proboszcza giżyckiego, który w 1817 r. sam osiadł w Kraszewicach, a w Giżycach utrzymywał wikarego. Patronem Kościoła był św. Ap. Piotr i Paweł i św. Katarzyna. Ówczesna kraszewicka parafia obejmowała wszystkie miejscowości należące obecnie do gminy Czajków i Kraszewic, z wyjątkiem: Mącznik, Racławic, Renty, Jaźwin i Nieszkodni. Na miejscu starego kościółka w 1787 r. został zbudowany nowy, drewniany, a w latach 1882 - 1888 murowany, neogotycki P.W. Św. Piotra i Pawła. Dalej jednak aby dotrzeć w niedziele i święta do świątyni mieszkańcy Czajkowa i okolic musieli pieszo pokonywać kilkanaście kilometrów. Ostatecznie parafia Kraszewice została wydzielona z części par. Giżyce w roku 1867. Na powstanie parafii w Czajkowie trzeba było jeszcze poczekać przeszło pól wieku.

Dopiero 15 listopada 1919 roku została erygowana Parafia Czajków pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Wydzielił ją Biskup Włocławski Stanisław Zdzitowiecki w całości z parafii Kraszewice. Parafia została przyporządkowana dekanatowi wieruszowskiego a sąsiadowała z parafiami Kraszewice, Braszewice, Klonowa i Węglewice. Kościół jednonawowy i jednowieżowy zbudowany został w latach 1919 - 1920 kosztem parafian i staraniem proboszcza ks. Stanisława Masłowskiego. 

Widok współczesny

Został poświęcony w 1920 r. przez dziekana wieruszowskiego i proboszcza cieszęcińskiego ks. Hipolita Zielińskiego. Wnętrze kościoła zdobią dwa obrazy z ok. 1920 roku pędzla S. Rutkowskiego. Parafia prowadziła akta stanu cywilnego od 1 listopada 1919 roku. Staraniem ks. Masłowskiego w odległości 100 m od kościoła na pagórkowatych i piaszczystych nieużytkach założono cmentarz grzebalny.  W 1920 wybudowano także drewniana plebanie i organistówkę. Parafia objęła swoim zasięgiem następujące wsie: Czajków. Klon, Michałów, Mielcuchy, Muchy i Salamony. Ludność parafii stanowili w większości rolnicy, użytkujacy ziemie piątej i szóstej klasy. 
Ps
Po odejściu z parafii Czajków ks. Masłowski był proboszczem w Unikowie  w latach 1922-1927.

Nauczyciele kuźnickiej szkoły zamordowani w Katyniu

            Katyń - to w świadomości Polaków symbol kojarzący się z ludobójczą polityką władz sowieckich wobec Narodu Polskiego. Wiosną 1940 roku funkcjonariusze NKWD zamordowali 21.857 polskich jeńców wojennych, głównie oficerów. W lesie katyńskim zamordowano kwiat polskiej inteligencji. Wśród ofiar tej zbrodni byli także nauczyciele szkoły powszechnej w Kuźnicy Grabowskiej: Antoni Górecki i Jan Rakowski.

Szkoła w Kuźnicy Grabowskiej przed 1939

Za VI Biuletynem Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Łodzi Instytutu Pamięci Narodowej, Łódź 1998, s.74 i 85. przypominam ich sylwetki.

• Antoni Górecki urodził się w 1909. Do czerwca 1939 r. był nauczycielem szkoły powszechnej w Kuźnicy Grabowskiej. W 1939 r. został zmobilizowany do 29 pp. w stopniu porucznika piechoty rezerwy. Został zmobilizowany i wyjechał do Częstochowy, prawdopodobnie stawił się w 27. pp. W nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej. Przetrzymywany był w Kozielsku, a następnie wywieziony do Katynia, gdzie został zamordowany przez NKWD w kwietniu lub maju 1940. Lista wywozowa 052/ 1 z 27 IV 1940 r., poz. 61, nr akt 4293.

• Jan Rakowski urodził się w 27 V 1910 r. w Besku Starym jako syn Jana i Antoniny z Jóźwiaków. Był absolwentem Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Łęczycy. Egzamin dyplomowy na nauczyciela szkół powszechnych. zdał w 1932 r. W latach 1932 – 1933 przebywał na 10. Dywizyjnym Kursie Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 28 pułku strzelców konnych w Łodzi. W 1935 r. odbył tamże ćwiczenia wojskowe jako dowódca plutonu strzeleckiego. W 1936 r. awansowany na podporucznika rezerwy. W okresie 26 VII – 20 VIII 1937 r. przeszedł także ćwiczenia wojskowe w 60 pp w Ostrowie Wlkp. W lipcu 1939 przeniósł się do miejscowości Chorki w pow. łęczyckim. W 1939 r. został zmobilizowany i wyjechał do Częstochowy, gdzie prawdopodobnie stawił się w 27. pp. W nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej, był w Kozielsku i Katyniu, gdzie został zamordowany przez NKWD w kwietniu lub maju 1940. Lista wywozowa 035/ 2 poz. 42, nr akt 4786.

Podobne biogramy zostały zamieszczone w publikacji „Katyń - Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego”

·                     Ppor. rez. Antoni Górecki s. Mateusza i Marianny z Krzyżaniaków, ur. 1V 1909 w Ciążeniu, woj. łódzkie. Absolwent seminarium nauczycielskiego w Słupcy (1929) i SPR Piechoty w Nisku (1931). Ppor. Mianowany ze starszeństwa 1 I 1933, przydzielony do 27. pp. Od 1932 nauczyciel w Kuźnicy Grabowskiej k. Ostrzeszowa.

·                     Ppor. rez. Jan Rakowski s. Franciszka i Antoniny z Jóźwiaków, ur. 27 V 1910 w Besku Starym, pow. łęczycki. Absolwent seminarium nauczycielskiego w Łęczycy (1932) i dywizyjnego kursu pchor. rez. przy 28. pp. (1933). Ppor. Mianowany ze starszeństwa 1 I 1936.W latach 1935-1939 nauczyciel, potem kierownik szkoły powszechnej w Kuźnicy Grabowskiej, powiat wieluński. Zmobilizowany do 27 pp. Żonaty z Heleną z Różańskich, miał córkę Wiesławę i syna Jana. 

Dalszy ciąg tej historii w tekście Śladami Ojca – w cieniu Katynia http://www.czasostrzeszowski.pl/2009/37/15.pdf

Ks. Kacper Ptakowski (1817–1889) - rodem z Czajkowa

Ks. Kacper Ptakowski był najstarszym synem mojego 4x pradziadka Antoniego Ptaka (ur.1785- zm.1862) i Tekli Szczygieł (ur.1791- zm. przed 1853).

 

Kacper Ptakowski (wł. Gaspar Ptak) urodził się 1 stycznia 1817  w Kuźnicy Grabowskiej.

7 marca 1817 umiera w Kuźnicy Grabowskiej jego dziadek Wawrzyniec Ptak przybyły z Kośmidra (koło Lublinca), były kowal.

Wykształcenie elementarne młody Gaspar zdobył  uczęszczając do szkoły w Czajkowie, gdzie nauczycielem był "sławetny" Wincenty Rajski. Ojciec pracował już wtedy od 1819 w Czajkowie jako kowal  a od 1822 jako majster w hucie żelaza aż do połowy lat 50-tych XIX.

Po ukończeniu szkoły elementarnej Kacper zapewne uczęszczał do szkoły przy klasztorze w Grabowie. Studiował w seminarium we Włocławku. Nauka trwała 4 lata, a rocznie przyjmowano ok. 25 alumnów. Najwięcej uwagi poświęcano formacji duchowej alumnów oraz uczeniu teologii moralnej, kaznodziejstwa, katechizowania, udzielania sakramentów, przepisów liturgicznych i śpiewu. Prawdopodobnie wraz z pójściem do seminarium zmienił lub zmieniono mu nazwisko na Ptakowski.

W Czajkowie pozostawił następujące rodzeństwo: Agnieszka po mężu Jangas (*około 1820 r.  +13-01-1894 r.), Antoni, Stanisław (*09-05-1821 r.  +24-01-1839 r.),  Anna po mężu Pilarz (*21-07-1825 r.  +po 1864 r.) Karol, Józef (*01-11-1827 r.  +19-08-1854 r.), Józef (*24-02-1831 r. - +po 1876 r.), Franciszka po mężu Gutowska (*05-03-1834 r. - 31.12.1881+) 

Po świeceniach kapłańskich od 1842 był wikariuszem; w 1847 w parafii Chodecz ( dekanat izbicki). W 1848 był księdzem komendarzem parafii Tubądziń. 14 lipca 1848 roku przebywał w Kraszewicach, gdzie uczestniczył w chrzcie swojej siostrzenicy Małgorzaty Jangas jako świadek i ojciec chrzestny.

W 1854  ks. Kacper Ptakowski pełnił funkcje komendarza w parafii Starokrzepice. Prawdopodobnie do 1857 roku.
Ksiądz Kacper Ptakowski  został wtedy proboszczem w Skomlinie, która to funkcje pełnił do śmierci.

 

 W Skomlinie w 1887 wybudował  plebanię.W 1861 jako proboszcza w parafii Skomlin.odnajdujemy go w „Wykazie imiennym wybieralnych do rady powiatowej z powiatu wieluńskiego”.

 Zmarł 16.10.1889 w Skomlinie, pochowany został na miejscowym cmentarzu).

Zdjęcie nagrobka ks. Ptakowskiego wykonane przez p. Krzysztofa Domagałę a przesłane przez p. Damiana Reszke (autora strony o Skomlinie). Napis na nagrobku: „ŚP Ks. Kacper Ptakowski, Proboszcz Skomliński, Żył lat 73, Zm.16.10.1889”. Informacje o pobycie ks. Ptakowskiego w Skomlinie pochodzą z publikacji K. Domagała, " NASZA MAŁA OJCZYZNA "Popularna historia osady Skomlin i jej okolicy".