Wirtualny przewodnik po zabytkach kościoła w Kraszewicach

                                                  widok ogólny wnętrza kościoła

10 maja przypada rocznica konsekracji kościoła w Kraszewicach. Z tej okazji powstał pierwszy wirtualny przewodnik po jego zabytkach. Autorką jest p. Magdalena Jeziorna, której pragnę podziękować za zamieszczenie przewodnika na moim blogu. Świetne zdjęcia, rzeczowe opisy, ciekawostki. Zapraszam do obejrzenia a jeśli przewodnik zdobędzie Wasze uznanie udostępnijcie zainteresowanym tematem.

Opracowanie przewodnika i fotografie: Magdalena Jeziorna 

Jerzy Krzywaźnia (wstęp i realizacja strony)

Wirtualny przewodnik po zabytkach kościoła w Kraszewicach

 

Ponizej pragniemy zaprezentować przewodnik po kościele pw. Św. Piotra i Pawła w Kraszewicach. Neogotycki z zachowanym bogatym detalem architektonicznym, bogatymi, neogotyckimi polichromiami sklepień i ścian (prezbiterium nawy, Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej).

Wyposażenie kościoła jest w większości neogotyckie: chrzcielnica, prospekt organowy, ambona, ołtarz boczny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej, dwa konfesjonały, ołtarz główny ( o formach neogotyckich).

Ze starego kościoła drewnianego pochodzą: ołtarz boczny pw. Aniołów Stróżów ( barokowo-klasycystyczny z elementami rokoka), barokowe: Pieta i rzeźba św. Stanisława Biskupa.

Przewodnik ma przede wszystkim służyć promocji dziedzictwa kultury sakralnej naszego regionu oraz edukacji. Treści przewodnika będą poszerzane i uzupełniane.

OŁTARZ GŁÓWNY  z  II  dekady  XX  wieku. Marmurowy,  trójkondygnacyjny
z   bramkami  o  formach  neogotyckich.  W ołtarzu głównym zostały umieszczone: rzeźby patronów parafii – św. Piotra i św. Pawła, oraz obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa. W centralnej części ołtarza głównego umieszczono tabernakulum. 

witraż z wizerunkiem św. Katarzyny (kiedyś patronki parafii)

Trudnedo rozczytania imię, które zapisano pod witrażem,  to "S. Catharina", czyli św. Katarzyna. Chodzi  o Katarzynę Aleksandryjską żyjącą na przełomie III/IV wieku. Na jej głowie widać koronę, ponieważ pochodziła z królewskiego rodu. W ręce trzyma palmę jako znak męczeństwa (przed śmiercią była okrutnie torturowana). Budowniczowie  kościoła postanowili w centralnym miejscu umieścić jej wizerunek. Chcieli zapewne połączyć stare wezwanie (św. Katarzyna była patronką poprzedniego kościoła) z nowym - św. Piotra i Pawła. 

OŁTARZ BOCZNY /prawa nawa kościoła/  pod wezwaniem Aniołów Stróżów.
Ołtarz barokowo – klasycystyczny  z  około  1790  roku. Architektoniczny  jednoosiowy   trójkondygnacyjny.  Drewno  polichromowane. Pochodzący   z  wyposażenia   dawnego  kościoła. 

Barokowy obraz Aniołów Stróżów, w metalowej sukience zasuwany jest obrazem św. Michała Archanioła /obraz  barokowy  z  I  połowy  XVIII  wieku,  olej, płótno

W Kraszewicach zabytkowemu ołtarzowi przywrócono dawny blask - pulstygodnia.pl

 W zwieńczeniu ołtarza znajduje się barokowy obraz  św.  Barbary  w  z  II  połowy   XVIII  wieku (wykonanie olej, płótno)

.
Tabernakulum ołtarza  rokokowe. Drewno  polichromowane. 

OŁTARZ BOCZNY /lewa nawa kościoła/ znajduje się w kaplicy MATKI BOSKIEJ CZĘSTOCHOWSKIEJ.
Ołtarz neogotycki  przełom XIX  i  XX  wieku.  Drewno polichromowane.
W retabulum ołtarza znajduje się barokowy obraz Matki Boskiej Częstochowskiej zasuwany obrazem św. Antoniego.  

W ołtarzu również tym również znajdują się  rzeźby: po lewej św. Stanisława Kostki a po prawej św. Kazimierza.

Tabernakulum ołtarza bocznego  neogotyckie  z  przełomu  XIX  i  XX  wieku. 

U dołu ołtarza predella  neogotyckie  z  końca   XIX  wieku, ze sceną zaśnięcia Najświętszej Marii Panny. Drewno  polichromowane.

ORGANY prospekt  organowy, trójwieżyczkowy,   neogotycki  z  IV  ćwierci  XIX  wieku.  Drewno  polichromowane, złocone.

Organy  dwudziestoczterogłosowe  zbudowane  przez  firmę  braci  Riger  z  Jagerndorf . Zapewne  z  końca XIX  wieku. Firma  ta  obecnie  znajduje  się  w  Czechach – Riger – Kloss  Varchary. Organy  w  Kraszewicach  firma  ta  wybudowała  w  1911  roku ,  czyli  za  kadencji   ks.Kanonika  Władysława  Gumińskiego.  Jak  informowała  nas  firma  w  1999  roku ,   organy  te  instalowane  były   jako  1744 te  z  kolei.  Firma  produkowała  organy  0d  1873  roku.  Pełna  nazwa  organów: Organy  piszczałkowe , pneumatyczne, o  24  głosach  z  wolnostojącym  kontuarem.  Dwoma  miechami  -  magazynowymi  i  wyrównawczym, dmuchawie  (obecnie  elektrycznej).  Piszczałki   wykonane  z  cynku.

POZOSTAŁE ZABYTKOWE WYPOSAŻENIE KOŚCIOŁA
 

RZEŹBA PIETA barokowa  z  XVIII  wieku,  drewniana. Znajduje się w niszy lewej nawy.

Pietà [wł. pietà ‘miłosierdzie’], sztuka plastyczna przedstawienie martwego Jezusa Chrystusa leżącego na kolanach opłakującej go Matki Bożej; charakter dogmatyczny tej sceny wyraża współudział Marii w dziele Zbawienia.

RZEŹBA CHRYSTUSA ZMARTWYCHWSTAŁEGO barokowa.

RZEŹBY ŚW. WOJCIECHA i ŚW. STANISŁAWA /prawdopodobnie rzeźby ołtarzowe/, barokowe, z końca XVII wieku, drewniane. Obecnie znajdują się w niszach kaplicy MB Częstochowskiej.

 

AMBONA neogotycka  z  płaskorzeźbionymi  figurami  Ewangelistów  z  końca  XIX  wieku.   Koszowa  z  baldachimem.  Drewno.

 Figura Chrystusa
Każdy z ewangelistów w inny sposób podszedł do opisu życia Jezusa. Dzięki tym czterem Ewangeliom mamy pełny obraz Jezusa: Człowieka, Boga, Zbawiciela i Mesjasza. Wszystkie te symboliczne stworzenia mówią najpełniej o samym Jezusie Chrystusie, co potwierdza tekst odkryty na marmurowym bloku w okolicach Lidii:
"Jak człowiek cierpiał, jak lew zwyciężył,  jak orzeł wzleciał, jak wół został zabity na ofiarę"

Figury Ewangelistów

Figura Św. Łukasza

Św. Łukasz (wół): był z zawodu lekarzem. Słynął z bardzo szczegółowych opisów, również medycznych. Jego Ewangelia kojarzona jest z ogromną precyzją i mozolną pracą, którą musiał włożyć w te opisy - niczym wół. Na pierwszy plan wychodzi w niej "ofiarność", a wół był dla Żydów właśnie jednym ze zwierząt ofiarnych. Tę ofiarność podkreśla już od narodzin Jana Chrzciciela i Jezusa, którzy zostali ofiarowani swoim rodzicom, aż do ich męczeńskiej śmierci, gdy ofiarowali się całemu światu i Kościołowi. Niektórzy dopatrują się tutaj również symboliki wołu, na którym pokornie jedzie Maryja. To dzięki Łukaszowi wiemy więcej o Matce Bożej, którą równie chętnie portretował na ikonach. Dzięki niemu dotarła na krańce świata i wielbią ją wszystkie ludy oraz narody.

Figura Św. Mateusza 

 Św. Mateusz (skrzydlaty człowiek): zanim poznał Jezusa był celnikiem, jednym z najbardziej nienawidzonych i pogardzanych ludzi w kulturze żydowskiej. Jezus spojrzał na niego z miłością i powołał go na swojego ucznia. To dzięki Chrystusowi Mateusz odkrył swoją godność ludzką i dziecięctwo Boże. W Jezusie widział przede wszystkim człowieka, w którym wypełniają się wszystkie proroctwa mesjańskie. Św. Mateusz bardzo dokładnie opisywał również zwyczaje żydowskie i obrzędowość. Jego Ewangelia podkreśla wagę człowieczeństwa, a rozpoczyna ją od dokładnego zbadania genealogii Jezusa Chrystusa i opisu jego narodzin. Daje do zrozumienia, że przyszedł na świat, jako bezbronne dziecko i tak samo został ogołocony podczas śmierci na krzyżu.

Figura Św. Marka

 Św. Marek (lew): jego Ewangelia rozpoczyna się od spotkania Jana Chrzciciela z Jezusem. Pominął on dzieciństwo Jezusa i ukazał go od razu w czynie, jako potężnego Syna Bożego. Napisał ją bardzo prostym językiem. Życie Jezusa opisywał w bardzo emocjonalny sposób, był pełen zapału. Często wskazywał na relację z Janem Chrzcicielem, o którym również mówiono lew, co symbolizowało jego surowe życie na pustyni i konsekwentne odważne głoszenie nadejścia Syna Bożego. Marek widzi Jezusa jako lwa z pokolenia Judy, choć nigdzie go tak wprost nie nazywa. Udowadnia to opisem jego czynów i męstwa. Słowa Ewangelii spisał na podstawie opowieści samego św. Piotra, któremu towarzyszył w podróży.

Figura Św. Jana 

Św. Jan (orzeł): był umiłowanym uczniem Jezusa, który spoczywał na Jego ramieniu podczas ostatniej wieczerzy. Z racji swego młodego wieku nie był zapewne wtedy poważnie traktowany przez starszych Apostołów. Jednak to on był przy Jezusie w najważniejszym momentach życia i śmierci. Był świadkiem Jego przemienienia na górze Tabor i tym, który wziął Maryję pod swoją opiekę na Golgocie. Jan dużo obserwował i słuchał, dlatego jego Ewangelia jest też najbardziej symboliczna i teologiczna. W Jego oczach Jezus był przede wszystkim Bogiem. Bardzo dużo poświęcił opisowi Jego męczeńskiej śmierci i zmartwychwstania. Jan był cichym towarzyszem o niezwykle wyostrzonym wzroku i zdolności obserwacji, posługiwał się wzniosłymi symbolami, dlatego też widziany jest jako orzeł, który wznosi się ponad to, co ludzkie. Jest też zwiastunem ponownego przyjścia Syna Bożego na końcu czasów. Jan był najbliżej Boga, niczym orzeł jest blisko samego słońca, które go nie oślepia

CHRZCIELNICA  neogotycka z 1866  roku, kielichowa, marmur, z drewnianą pokrywą.  Wykonana z fundacji   matek z parafii i staraniem  księdza   Kobylińskiego.

KONFESONAŁY
(dwa identyczne) neogotyckie  z  4  ćwierci  XIX  wieku. Drewno.

OBRAZ - Matka Boska Opiekunka Wszystkich Stanów

Polichromie

Polichromia to wielobarwna ozdoba malarska ścian, sufitów, podniebienia sklepień, rzeźb stosowana do dekoracji wewnętrznych i zewnętrznych. Polichromie wykonywano nie tylko na materiałach kamiennych i tynkach, ale także na drewnie, wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń w budownictwie sakralnym i świeckim.

Neogotyckie bogate polichromie w kościele kraszewickim wykonał w 1906 roku Wincenty Strubiński.

Dawniej świątynie nazywano "Biblia pauperum", czyli Biblia ubogich, ponieważ jednym z zadań budynku sakralnego było przekazywanie treści biblijnych i prawd wiary. Było to bardzo ważne, biorąc pod uwagę, że mało kto mógł sobie pozwolić na jakąkolwiek edukację. Zazwyczaj kościoły były bardzo dobrze przemyślane i nie pojawiały się w nim rzeczy nieprzemyślane lub niepotrzebne.

Niebieskie sklepienie powinno nas trochę zastanowić, również dlatego, że ten kolor stosunkowo rzadko jest używany w świątyniach. Przypatrzmy się kilku sprawom.

Żeby dostrzec niebieskie sklepienie trzeba przy wchodzeniu do kościoła podnieść wzrok do góry. Piękny symbol: my, którzy często jesteśmy zabiegani i zatroskani o sprawy swoje i swoich bliskich, jesteśmy zaproszeni, żeby oderwać wzrok od naszych spraw i podnieść oczy na Boga. Tzn poszukać Go w tych różnych spraw, oddać je Mu, skoncentrować się na Nim.

Niebieskie sklepienie sprawia wrażenie, że niebo jest tuż nad nami. Bo rzeczywiście Niebo "schyla się" do człowieka, zwłaszcza w Eucharystii. Niewidzialny Bóg we Mszy świętej staje się obecny pod postacią Chleba. Bo w kościele naprawdę ma się wydarzyć spotkania Boga z człowiekiem.

To "Niebo" nad nami przypomina, że nie jesteśmy tutaj sami. Boga uwielbiają również Aniołowie i święci ("wierzę w świętych obcowanie"). W każdej Mszy pojawiają się te lub podobne słowa przed śpiewem "Święty, Święty, Święty": "Również chóry Aniołów i zastępy świętych śpiewają hymn ku Twojej chwale nieustannie wołając...".

Msza święta to przedsionek Nieba, ona nas do tego przygotowuje.

Ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

W naszym kościele znajduje się ona na filarze, który jest najbliżej kaplicy Matki Bożej. Niestety, nasza ikona ma grubą ramkę, która prawie całkowicie zasłania interesujący nasz szczegół

Dlaczego Panu Jezusowi spadał sandał? Ma to dwa znaczenia.

Po pierwsze symbolizuje wielką godność Maryi. Św. Jan Chrzciciel powiedział, że nie jest godzien rozwiązać sandału na stopie Jezusa. Natomiast Maryja jest uprzywilejowana, ponieważ jest "błogosławioną między niewiastami".

Po drugie wzrok Jezusa jest skierowany na krzyż, który ukazuje Mu Archanioł Gabriel, znak Jego przyszłej Męki. Spadający sandał symbolizuje tutaj pewien lęk Jezusa i zapowiada trwogę, którą będzie przeżywał podczas modlitwy w Ogrójcu. Ale w tym wszystkim nasz Zbawiciel jakby jeszcze bardziej wtulał się w swoją Mamę, mocno ściskał Jej rękę. Robi to dla nas, żeby pokazać, w Kogo mamy się wtulać kiedy przeżywamy lęk, trwogę, doświadczamy krzyża - w Maryję. Bo Ona jest tą, która nas zaprowadza do Jezusa - zwycięzcy nad śmiercią, lękiem i trwogą.

Figury patronów kościola

Po lewej stronie widzimy figurę św. Piotra. Można go rozpoznać po wielkim kluczu, który trzyma w ręce. Nawiązuje to do słów, które Szymon Piotr usłyszał od Jezusa: "Tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie" (Mt 16,19). Klucz to zatem symbol władzy w Kościele, którą Piotr przekazał następcy, a którą w tej chwili sprawuje papież Franciszek. Po prawej stronie widzimy św. Pawła. Choć trzyma w ręku miecz to nie był żołnierzem. Zarówno księga, którą znajduje się na jego ręce, jak i miecz symbolizują słowo Boże ("Żywe jest bowiem Słowo Boże, skuteczne i ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny" Hbr 4,12). Paweł nazywany jest Apostołem Narodów, ponieważ dzięki jego głoszeniu Ewangelii wielu ludzi nawróciło się do Pana Jezusa. Zawdzięczamy mu też wiele listów, które Kościół uznał za natchnione przez Boga i które znajdują się w Nowym Testamencie. I teraz najlepsze: Piotr i Paweł nigdy wielkimi przyjaciółmi nie byli, nawet na kartach Biblii możemy słyszeć o pewnych nieporozumieniach między nimi, nie chodzili też ze sobą na ewangelizowanie. Mimo to niemal zawsze Kościół wspomina ich razem. Jedyne, co ich połączyło, to męczeńska śmierć w Rzymie (w różnym czasie) i ciężka praca na rzecz Ewangelii. Czy to nie piękny symbol jedności? My, którzy często ze sobą się różnimy, a nawet kłócimy, którzy mamy różne poglądy i chcielibyśmy koniecznie wielu ludzi wokół nas zmienić możemy pomyśleć tak, kiedy wchodzimy do naszego kościoła i widzimy figury Piotra i Pawła: hej, Kościół to miejsce przebaczenia i jedności, możemy się między sobą różnić, nie wszystkich muszę lubić - ważne, żeby nas połączyła miłość do Jezusa i praca na rzecz rozszerzania królestwa Bożego.

Ambra

Ambra - specjalna szafka, w której kiedyś przechowywano święte oleje. Dlaczego akurat tutaj? Prawdopodobnie w miejscu, gdzie teraz stoi figura Maryi z Jezusem, pierwotnie znajdowała się chrzcielnica (stąd to zagłębienie w ścianie). Tuż obok ulokowana została ambra, aby mieć pod ręką najczęściej używany olej - Krzyżmo, którym namaszcza się głowę dziecka podczas sakramentu Chrztu świętego.

Czasy się "trochę" zmieniły. Kiedyś sprawowano tylko sakrament Chrztu, bez Mszy świętej (dlatego ambra jest tak daleko od prezbiterium). Teraz niemal zawsze chrzci się podczas Mszy, więc chrzcielnica wylądowała bliżej ołtarza. Natomiast święte oleje są bezpiecznie przechowywane w zakrystii, więc nasza ambra pozostaje pusta. Mimo to dodaje naszej świątyni piękna i uroku

Dla opracowania przewodnika skorzystano m.in. z
1. wypisu konserwatora zabytków z 2007 roku autorstwa p. Stanisława Małyszko 
2. tekstu p. Stanisława Jeziornego „Zabytkowe wnętrze kościoła w Kraszewicach”

3. symboliki figur ewangelistów za: https://deon.pl/wiara/duchowosc/czy-wiesz-co-oznaczaja-tajemnicze-symbole-czterech-ewangelistow,455339 ( stan na 26.04.2020)
4. opisu organów za  https://www.opiekun.kalisz.pl/zabytkowe-organy/

5. Ciekawostki ks. Mateusza Kolodziejskiego ( na profilu fb parafii)