Strony

9 września 2017

Miejscowosci naszego regionu - Klon


Początki Klonu sięgają XVIII wieku i są związane z tzw. kluczem kuźnickim.
W wieku XIX Kuźnica Grabowska jako osada przemysłowa, która z czasem nabrała też funkcji rolniczych stała się głównym ośrodkiem rozległych dóbr  i „stolicą” klucza kuźnickiego. W Kuźnicy istniał zespół dworski z folwarkiem, gorzelnią, browarem i młynem. W roku 1830 obszar dóbr kuźnickich wynosił ok. 40000 m..p. w większości lasów. W folwarku było 12 domostw i 90 mieszkańców  a we wsi 24 domy i 220 mieszkańców. W skład tych posiadłości wchodziły następujące  wsie: Czajków, Głuszyna, Helena, Klon, Kraszewice, Kuźnica Grabowska, Mielcuchy, Muchy, Palaty, Salamony i Smolarnia. 
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom IV,  s. 158 wydawany w latach 1880-1914 przynosi następującą informacje o Klonie:
Klon, kol., powiat wieluński, gm. Kuźnica Grabowska, par. Kraszewice, Odl. 36 w. od Wielunia, ma 26 dm., 312 mk,, 38 osad, 1152 mr. gruntu. 

Charakterystyka i historia wsi

Jest to dosyć duża wieś, rozrzucona wśród lasów. Dzieli się na następujące kolonie: Zadki, Klon, Niemce, Dziwińskie, Kopna i  Studziańskie. Wg przekazu ustnego przed rokiem 1939 istniała kolonia Niedźwiadek licząca 12 domów. W czasie II wojny światowej została spalona przez Niemców.
Wyżej wymienione kolonie rozbudowały się na ziemiach, które przed rokiem 1927 należały do majątku Kuźnicy Grabowskiej, którego właścicielem był Oksner. W roku 1927 rolnicy nabyli ziemie na własność. W roku 1934 mieszkała w Klonie 1 rodzina żydowska, 1 rosyjska, 1 niemiecka i 1 francuska.
W latach 80-tych wioska Klon została połączona z Czajkowem drogą asfaltową. Uruchomiono komunikację PKS. W latach 90-tych wybudowano w Klonie wodociąg i przeprowadzono telefonizację. Dzięki temu życie mieszkańców stało się o wiele łatwiejsze. 
Klon liczy obecnie  około 900 mieszkańców.
Oświata
Do roku 1925 dzieci uczęszczały do szkoły podstawowej w Czajkowie. Chętnych uczyć się było bardzo niewielu. Ludność miejscowa w tych czasach nie odczuwała potrzeby kształcenia się, dlatego szkołę podstawową ukończyło zaledwie kilka osób. Początek istnienia publicznej szkoły podstawowej w Klonie datuje się od 1 października 1926 roku. Liczyła ona wówczas 95 dzieci i mieściła się w budynku prywatnym. W roku szkolnym 1934/35 była już w Klonie pełna szkoła podstawowa licząca 6 klas i 179 uczniów.
W tamtym czasie działała w Klonie tylko jedna organizacja społeczna tj. Straż Pożarna.
W czasie II wojny światowej Niemcy doszczętnie zniszczyli wszelkie zbiory znajdujące się w szkole podstawowej. Nie pozostało nic. Szkoła przestała istnieć. Przeżycia związane z II wojną światową sprawiły, że ludzie zaczęli zupełnie inaczej myśleć. Całkowicie zmienił się stosunek do nauki, zaczęto dostrzegać znaczenie szkolnictwa. Zaraz po zakończeniu różnych działań społeczeństwo Klonu z własnej inicjatywy zaczęło organizować nauczanie dzieci. W roku 1949 oddano do użytku nowy i wygodny budynek szkolny. Szkoła podstawowa funkcjonowała tutaj do reformy 1999 roku, kiedy to krótko funkcjonowało w tym budynku gimnazjum w Czajkowie.  
Rzemiosło i handel

Podstawowe informacje dotyczące rzemiosła i handlu Klonie pochodzą z roku 1929.
Klon w 1929 roku liczył 781 mieszkańców. Handel bydłem prowadził tutaj Sz. Krowiarski a artykułami kolonialnymi A. Goldbart, C. Unikowska i M. Unikowska. Rzemiosłem trudnili się: A. Wróbel (cieśla), Fr. Baś (kowal), W. Gołdyn (krawiec), M. Pacyna (wiatrak).



Źródło: Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa; Annuaire da la Pologne (y Compris la V.L. de Dantzig)  (1929) s.854

W okresie II wojny światowej działała tu grupa desantowa partyzantki radzieckiej ( artykuł z Czasu Ostrzeszowskiego 8.09.2010 s.13





Obiekty kultury sakralnej w Klonie
 Klon w XVIII wieku należał do parafii Giżyce,  od 1872 do parafii Kraszewice a od 1919 do parafii Czajków.
W 1963 roku po usunięciu religii ze szkół na terenie parafii Czajków powstały cztery punkty katechetyczne: m.in. w Klonie - w domu Józefa Błaszczyka.
W 1965 Józef Błaszczyk z Klonu przyjął święcenia kapłańskie i w parafii odbyły się Prymicje. 
Ze względu na podeszły wiek proboszcza ks. Wodzisławskiego zadanie budowy kaplicy w Klonie otrzymuje wikariusz ks. Stanisław Mędera. Podczas wizytacji biskupiej w dniach 9-10 mają 1977 roku mogł pochwalić się kaplicą w stanie surowym, przykryta dachem, wytynkowaną i wybiałkowaną z instalacją elektryczną. Kaplica otrzymuje tytuł św. Antoniego przez ks. Bp. Franciszka Musiela. 


kaplica p.w. św. Antoniego w Klonie (fot.arch. 2010)

27 września 1987 r. odbyła się uroczystość ślubów wieczystych pochodzącej z Klonu siostry Marii Błaszczyk ze Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek.
O przywiązaniu do wiary przodków mieszkańców świadczą liczne krzyże i kapliczki 

kapliczka w lesie (fot.arch. 2010)

Krzyż - Klon (Niemce)(fot.arch. 2010)


Krzyż - Klon (Niemce) (fot.arch. 2010)


Krzyż - Klon (Zadki)(fot.arch. 2010)


Krzyż - Klon (Zadki) (fot.arch. 2010)


Kapliczka - Klon (Niemce) (fot.arch. 2010)


Krzyż - Klon (Dziwińskie) (fot.arch. 2010)



28 sierpnia 2017

Spichlerz dworski z Kuźnicy Grabowskiej - historia i współczesność



Kuźnicki spichlerz został uwieczniony na rycinie wybitnego grafika kaliskiego i regionalisty p.Władysława Kościelniaka http://www.info.kalisz.pl/grafika/img047.htm
(w) Władysław Kościelniak, Piękno Ziemi Kaliskiej, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
1989, Wydanie I Internetowe, Krzysztof Płociński,  marzec 1998


KATALOG ZABYTKÓW SZTUKI W POLSCE,  z 1958 ( udostępniła p. Magdalena Jeziorna) tak opisywał ten zabytek:
Spichlerz dworski. Zbudowany 1800. Odnowiony 1953-54. Drewniany konstrukcji zrębowej. Na rzucie prostokąta. Od frontu podcień wsparty na sześciu profilowanych słupach z zastrzałami. Wnętrze podzielone czterema słupami. Dach czterospadowy gontowy.  Odrzwia z data budowy na nadprożu, w nich drzwi klepkowe. W okienkach kraty kowalskie


 zdjęcie archiwalne spichlerza (prawdopodobnie lata 60-te XX wieku)
             Spichlerz dworski w Kuźnicy Grabowskiej został zbudowany w 1800 roku. Większość czasu służył do przechowywania zboża. Spichlerz był parterowy (z użytkowym strychem) na rzucie prostokątnym konstrukcji zrębowej, od frontu na 6 słupach.
W dniach 24-26 lutego 1863 roku posłużył jako miejsce zakwaterowania oddziału powstańców styczniowych pod dowództwem Józefa Oxińskiego. W roku 1954 spichlerz został gruntownie odnowiony.
W latach 1980 - 1997 roku służył miejscowemu społeczeństwu jako izba regionalna, w której znajdowały się krosna, hełmy żołnierzy niemieckich, przyrządy do mielenia zboża, stare radia, instrumenty muzyczne, żelazka na duszę, itp. W zimie 1995 roku dach spichlerza zawalił się pod ciężarem śniegu. 

Spichlerz z Kuźnicy Grabowskiej został zmontowany w latach 1996-99 ze środków Generalnego Konserwatora Zabytków WKZ-Kalisz, na terenie Oddziału Literackiego MOZK –Dworek Muzeum Marii Dąbrowskiej w Russowie ( gmina Żelazków, powiat kaliski). Przekazanie nastąpiło 24 września 1999 roku.
 Uczniowie naszej szkoły zwiedzili spichlerz już po rekonstrukcji.

wycieczka szkolna SP w Kuźnicy Grabowskiej w Russowie ( około roku 2000)
W  lutym 2013 z okazji 150 rocznicy powstania styczniowego prof. nadzw. dr hab. inż. Zdzisław Małecki prezes Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej  Ziemi Kaliskiej
zainstalował obok spichlerza tablicę upamiętniającą bitwę powstania styczniowego pod Kuźnica Grabowską.


Muzeum M. Dąbrowskiej w Russowie k/Kalisza – Spichlerz z Kużnicy Grabowskiej, w którym nocowali powstańcy styczniowi 24/25/26.02.1863r
  fot. Zdzisław Małecki (2013)

Stan obecny wraz z opisem możemy zobaczyć na portalu skanseny.net
"Spichlerz folwarczny z 1800 roku ze wsi Kuźnica Grabowska. Budynek szerokofrontowy o konstrukcji zrębowej z łączeniem naroży na "rybi ogon" mieszanej z łątkową. Od frontu podcień wsparty na sześciu słupach. Dach czterospadowy kryty gontem. Fundament z rudy darniowej."