Pomnik Marszałka Piłsudskiego w Kraszewicach

Odsłonięcie  pomnika Marszałka w Kraszewicach odbyło się w 1930 roku

Przed pomnikiem gromadzono się także w dniu Imienin Marszalka.

Powrót Marszałka

Dzieje kraszewickiego obelisku

Opracował zespół uczniów ze Szkoły Podstawowej im. Mariana Falskiego w Kraszewicach pod opieką Agnieszki Chowańskiej i Artura Chowańskiego

WYBIERAMY…

Wybraliśmy obiekt, a właściwie obiekt wybrał nas. W codziennej drodze do szkoły mijamy miejsce pamięci narodowej – pomnik poświęcony Józefowi Piłsudskiemu i bohaterom wojny polsko – bolszewickiej 1920 roku.

Stoi on w reprezentacyjnym miejscu wsi. Plac Wolności to niewielki skwer między Szkołą Podstawową im. Mariana Falskiego w Kraszewicach a neogotyckim kościołem pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła. W roku 2006 ten dość zaniedbany zakątek uporządkowano w ramach projektu „Powrót Marszałka”. Placyk wokół zasadzonego w 1918 roku Dębu Wolności wybrukowano, założono trawniki, ustawiono ławeczki i stylowe latarnie. Warto wyjaśnić, że określenie „powrót” jest w pełni uzasadnione. Pomnik stał w tej części wsi już w roku 1930 – wtedy tuż przed nieistniejącym dziś drewnianym budynkiem Szkoły Powszechnej w Kraszewicach.

                     

Nim stanął pomnik… Historia kraszewickiego obelisku

1918 – po 123 latach niewoli Polska odzyskuje niepodległość1920 – wojna polsko – bolszewicka; wśród legionistów Józefa Piłsudskiego walczy i ginie dziesięciu kraszewiczan:

- Józef Dębski , młynarz

- Józef Jańczak, robotnik

- Wacław Jaszczyński, robotnik

- Idzi Łuszczak , rolnik

- Adam Krawczyk, rolnik

- Wincenty Nowak ,rolnik

- Józef Plewiński , rolnik

- Marcin Stępień , robotnik

- Herszlik Szmulewicz ,krawiec

-Wiktor Woźniak, robotnik

1930 – na terenie Szkoły Powszechnej w Kraszewicach staje pomnik poświęcony Marszałkowi i bohaterom wojny 1920 r.

1939 – wybucha druga wojna światowa – mieszkańcy demontują i zakopują w ziemi tuż przy szkole części pomnika

2000 – przy okazji prac budowlanych wokół szkoły kamienie zostają wydobyte

2006 - staraniem kraszewiczan pod kierunkiem pana Stanisława Kocemby, sołtysa, obelisk ponownie staje na placu Wolności

11 XI 2006 – podczas uroczystości z okazji Narodowego Święta Niepodległości następuje powtórne odsłonięcie pomnika – monument staje w cieniu zasadzonego w roku 1918 Dębu Wolności. Uroczystość poprzedziła msza święta w pobliskiej świątyni odprawiona przez księdza proboszcza Tadeusza Małolepszego i odegranie hymnu narodowego . „Mazurka Dąbrowskiego” słuchano w wykonaniu orkiestry dętej miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej. O historycznych związkach kraszewickiej drużyny pożarniczej z pomnikiem świadczą przedwojenne fotografie.

            

 Ważne dla lokalnej społeczności wydarzenie upamiętniła też miejscowa prasa  ( Puls Tygodnia,  listopad 2006).             

                       

          

    W naszych oczach – prace uczniowskie dotyczące pomnika

     Opisuję pomnik, który stanął na placu Wolności. Upamiętnia Józefa Piłsudskiego i jego żołnierzy, pochodzących z naszej wsi.

            W 10 lat po wojnie z bolszewikami pomnik ten wystawiono po raz pierwszy. W 1939 roku kraszewiczanie byli zmuszeni ukryć obelisk z powodu wybuchu drugiej wojny światowej. Po 61 latach kamienie wydobyto. Do roku 2006 „ błąkały się” to tu, to tam. W końcu zdecydowano się pomnik odnowić.11 listopada 2006 roku nastąpiło uroczyste odsłonięcie. Monument jest dość wysoki. Składa się z trzech części. Głazy obłożono chropowatym piaskowcem. Na szczycie umieszczono orła  w koronie wytopionego z miedzi. W górnej części pomnika znajduje się płaskorzeźba – medalion z podobizną Józefa Piłsudskiego oraz dwie pamiątkowe tablice. Wyżej umiejscowiona głosi: „W roku 1930 pierwszemu Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu, budowniczemu Polski odrodzonej w dziesiątą rocznicę wyzwolenia ojczyzny od najazdu bolszewickiego. ”Niżej przymocowano oryginalną ( z 1930 roku) tabliczkę z nazwiskami żołnierzy. Listę otwiera dedykacja: ”Padli na polu chwały, odpierając z granic państwa polskiego pod wodzą Józefa Piłsudskiego nawałę najeźdźców w latach 1918/1920.”

Wśród nazwisk uwagę zwraca „Herszlik  Szmulewicz”. To żydowski krawiec, mieszkaniec  przedwojennych Kraszewic. Stanął do walki w obronie Polski, tak jak uczynili to pozostali żołnierze.

    Po tylu latach powinniśmy być wdzięczni ludziom, którzy walczyli o to, abyśmy mogli mówić w języku ojczystym, chodzić do polskiej szkoły i żyć w wolnym, demokratycznym państwie. Musimy szanować tę historyczną pamiątkę.        

 

                                              

 Opisywany przeze mnie obiekt to pomnik pamięci narodowej w naszej wsi. Położony jest w centrum miejscowości ,na placyku wyłożonym kostką. Na tyłach obelisku rośnie Dąb Wolności, który jest świadkiem naszych dziejów.

   W 1918 roku Polska odzyskała niepodległość, a w 1920 roku stoczyła wojnę z bolszewikami. Dziesięć lat po wojnie pomnik postawiono po raz pierwszy. W 1939 roku ,gdy wybuchła druga wojna światowa, kraszewiczanie ukryli pomnik, zakopując  go w ziemi. W 2000 roku mieszkańcy Kraszewic wydobyli kamienie z ziemi. W roku 2006 ustawili je na placu Wolności. Po 76 latach pomnik został odnowiony.

 Obelisk ma około trzech metrów wysokości. Złożony jest z trzech głazów obłożonych piaskowcem koloru beżowego. Płyty w dotyku są gładkie, a częściowo chropowate. Monument zdobi orzełek, medalion – podobizna Józefa Piłsudskiego i tablica ze spisem nazwisk bohaterów wojny 1920 roku. Wokół  leżą kolorowe wiązanki kwiatów i płoną znicze.

     Moim zdaniem obelisk jest bardzo piękny. Wywiera duże wrażenie na mieszkańcach Kraszewic i na turystach, dlatego że czci pamięć mieszkańców, którzy polegli za naszą wolność.

       SZUKAMY…       DBAMY….

   Niezwykle dzieje obelisku przybliżył nam sołtys Kraszewic, pan Stanisław Kocemba. Spotykamy się na co dzień, bo mieszka on w sąsiedztwie pomnika ,jego wnuki są naszymi szkolnymi kolegami, a od kilku lat pan sołtys jest honorowym gościem szkolnych obchodów  Narodowego Święta Niepodległości. Uczestniczy w nich jako widz, ale przede wszystkim  inicjator restauracji i ponownego wzniesienia pomnika.    

           

Pan Stanisław Kocemba wśród publiczności na poranku niepodległościowym 12 XI 2009 ( w brązowym garniturze)

 Jako „sąsiedzi” dbamy o skwer otaczający pomnik. Porządkujemy teren nie tylko w dniu Sprzątania Świata – grabimy, sadzimy kwiaty. Z okazji świąt państwowych czy kościelnych składamy pod pomnikiem kwiaty i zapalamy znicze.

     Tradycją są też lekcje  historii, języka  polskiego i godziny wychowawcze poświęcone    obeliskowi. W listopadzie tego roku uczestniczyliśmy w konkursie niepodległościowym. Wśród pytań znalazły się także te, które dotyczą Józefa Piłsudskiego i jego legionistów.

Uczniowie jednej z klas wykonali makietę pomnika.   

    

  Zbierając  informacje rozmawialiśmy z panem Stanisławem Kocembą, korzystaliśmy z archiwum szkoły (kroniki: szkolna i klasowe, zbiory zdjęć, okolicznościowe artykuły prasowe, strona internetowa szkoły www.kraszewice.boo.pl.